Οι εγγυήσεις προέλευσης και ο μύθος του «πράσινου» ρεύματος στην Ευρώπη

 

Οι Βρυξέλλες ετοιμάζονται να αναθεωρήσουν τις ενεργειακές πολιτικές της Ε.Ε. το Δεκέμβριο, θέτοντας τους καταναλωτές στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων. Ταυτόχρονα, εκατομμύρια καταναλωτές έχουν επιλέξει την «πράσινη» ενέργεια μέσω των τιμολογίων τους, ή τουλάχιστον έτσι νομίζουν. Η αλήθεια είναι πως τα τιμολόγια αυτά είναι παραπλανητικά και σε αρκετές περιπτώσεις οι καταναλωτές στηρίζουν στην πραγματικότητα τις συμβατικές

και τις πυρηνικές μονάδες, που βρίσκονται κρυμένες πίσω από ένα «πράσινο» προσωπείο.

Τα παραπάνω υποστηρίζει ο Γιοργκ Μούλενχοφ, συντονιστής προγραμμάτων ΑΠΕ του ευρωπαϊκού κέντρου καταναλωτή BEUC. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ε.Ε. θα πρέπει άμεσα να διορθώσει το εν λόγω σύστημα κατά την αναθεώρηση των ενεργειακών της πολιτικών.

Σύμφωνα με έρευνα της Κομισιόν, το 42% των καταναλωτών είναι πρόθυμο να πληρώσει 4 ευρώ παραπάνω κάθε μήνα προκειμένου να εξασφαλίζει ηλεκτρικό ρεύμα από ΑΠΕ (1). Ήδη σήμερα, 15 εκατ. ευρωπαϊκά νοικοκυριά επιλέγουν να αγοράζουν πράσινη ενέργεια, για την οποία πληρώνουν παραπάνω και έτσι στηρίζουν την κατασκευή περισσότερων ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών.

Στην πραγματικότητα, το σύστημα αυτό δεν έχει οδηγήσει σε περισσότερες επενδύσεις για ισχύ ΑΠΕ. Με άλλα λόγια, η λογική ότι οι καταναλωτές ενισχύουν τις ΑΠΕ μέσω της αγοράς πράσινου ηλεκτρισμού, όπως υποστηρίζουν ορισμένες εταιρείες, είναι μια φαντασία. 15 εκατομμύρια Ευρωπαίοι έχουν πεισθεί ότι στηρίζουν τις ΑΠΕ ενώ δεν είναι έτσι.

Ένα πράσινο προσωπείο

Η αποτυχία στην αγορά έχει όνομα: Εγγυήσεις Προέλευσης (GO).

Στη θεωρία, οι GO είναι απαραίτητες προκειμένου να εξασφαλιστεί η προέλευση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα ενός προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας. Μια GO μπορεί να εκδοθεί για κάθε μεγαβατώρα καθαρής ενέργειας που παράγεται. Όμως, οι GO δεν μπορούν να βοηθήσουν πραγματικά τους καταναλωτές να μάθουν τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο του ρεύματος που αγοράζουν. Αυτό συμβαίνει επειδή μπορούν να πωληθούν ξέχωρα από τις μεγαβατώρες που παράγονται στις μονάδες ΑΠΕ, πράγμα που επιτρέπει σε άλλους προμηθευτές να τις αγοράσουν και να πουλήσουν την ενέργειά τους ως πράσινη, δίχως να έχει σχέση με τις ΑΠΕ.

Οι προμηθευτές μπορούν με τον τρόπο αυτό να δομήσουν ένα πράσινο προσωπείο για το ενεργειακό μείγμα που είναι αναγκασμένοι να δηλώνουν και μπορούν να συνεχίσουν να παράγουν και να πωλούν συμβατικό ηλεκτρισμό όπως συνήθως. Οι καταναλωτές νομίζουν ότι αγοράζουν 100% ηλεκτρισμό ΑΠΕ χωρίς να χρηματοδοτούν απαραίτητα τις μονάδες ΑΠΕ. Αυτή είναι μια κοινή πρακτική ανά την Ευρώπη, όπως προκύπτει από την έκθεση της BEUC νωρίτερα φέτος.

Τα αποτελέσματα των GO είναι μετά βίας μετρήσιμα

Από την στιγμή που παρουσιάστηκαν, η Ευρώπη διαθέτει πλεόνασμα από GO, εν πολλοίς λόγω του ότι αρκετές από αυτές αγοράζονται από τα υδροηλεκτρικά της Νορβηγίας. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές τους παρέμειναν χαμηλές (0,10 ευρώ/μεγαβατώρα). Αυτό σημαίνει ότι η μεταμφίεση της ετήσιας μέσης κατανάλωσης ηλεκτρισμού μιας κατοικίας (3 μεγαβατώρες) με τις GO στοιχίζει μόνο 0,30 ευρώ. Πρόκειται ασφαλώς για ένα φθηνό κόλπο.

Το πρόβλημα γίνεται σαφές όταν εξετάζουμε το Λουξεμβούργο και την Ολλανδία. Αυτές οι χώρες έχουν το υψηλότερο μερίδιο καταναλωτών με «πράσινα» τιμολόγια, αλλά βρίσκονται στις κατώτερες θέσεις στην επίτευξη των εθνικών τους στόχων ΑΠΕ. Παρόλο που οι προμηθευτές των εν λόγω χωρών πωλούν μπόλικο «πράσινο» ρεύμα μέσω των GO στους καταναλωτές τους, αυτό δεν οδηγεί σε αύξηση της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγικής ισχύος ΑΠΕ.

Γράφημα: Η αυξημένη χρήση των GO στην Ολλανδία δεν έχει μετρήσιμο αποτέλεσμα στην εθνική ηλεκτροπαραγωγή ΑΠΕ (2).

Το 2015, σχεδόν τα δύο τρίτα των ολλανδικών νοικοκυριών επέλεξαν το «πράσινο» ρεύμα (3). Παρόλα αυτά, η αύξηση στη ζήτηση πράσινου ρεύματος δεν είχε αντίκτυπο στην παραγωγή ΑΠΕ, που παρέμεινε στάσιμη μετά το 2010. Οι ολλανδικοί προμηθευτές απλά εισήγαγαν φθηνές GO από τα νορβηγικά υδροηλεκτρικά ώστε να κάνουν τον ηλεκτρισμό τους να μοιάζει «πράσινος».

Ο αληθινός «πράσινος» ηλεκτρισμός θα είχε ενισχύσει τις απαραίτητες επενδύσεις στις ΑΠΕ της Ολλανδίας, βοηθώντας τη να επιτύχει τον εθνικό της στόχο. Θα ήταν ένα παράδειγμα του πως οι καταναλωτές μπαίνουν στην πρώτη γραμμή της ενεργειακής μετάβασης προς τις ΑΠΕ.

Οι ενώσεις καταναλωτών μπορούν να προσφέρουν κατευθύνσεις, η Ε.Ε. πρέπει να καταπολεμήσει τις στρεβλώσεις

Προκειμένου να μη χάσουν οι καταναλωτές την εμπιστοσύνη τους στα «πράσινα» τιμολόγια, πρέπει να γίνει σεβαστή και να ενισχυθεί η επιλογή τους. Οι GO δεν μπορούν να προσφέρουν μια απάντηση.

Αρκετές ευρωπαϊκές ενώσεις καταναλωτών έχουν εισάγει σημάνσεις ποιότητας ώστε να συμβουλεύουν τα νοικοκυριά σχετικά με το που καταλήγουν τα λεφτά τους και ώστε να είναι εγγυημένα τα πραγματικά «πράσινα» τιμολόγια. Παρέχουν καθοδήγηση μέσω βαθμολογήσεων, διαδικτυακών συγκρίσεων και εκστρατειών ενημέρωσης. Η βρετανική ρυθμιστική αρχή ενέργειας, Ofgem, μόλις έθεσε δεσμευτικούς κανόνες για τους προμηθευτές που ισχυρίζονται ότι πωλούν πράσινη ενέργεια. Στη Δανία, το Συμβούλιο Καταναλωτών θέσπισε ξεκάθαρους κανόνες για τους συμμετέχοντες της αγοράς. Οι προμηθευτές έχουν την υποχρέωση να απαριθμούν τα οφέλη που δημιουργούνται από τα χρήματα των καταναλωτών.

Πλέον, εναπόκειται στην Ε.Ε. το να παρουσιάσει γενικους κανόνες και να διορθώσει τις στρεβλώσεις που προκαλούν οι GO. Αναμένουμε από την Ε.Ε. να κάνει την αγορά λειτουργική για τους καταναλωτές. Η επερχομενη νομοθεσία θα είναι μια ευκαιρία να κερδηθεί και πάλι η εμπιστοσύνη των καταναλωτών.

[1] The European Commission’s Energy Consumer Trends 2010 – 2015, SWD (2015) 249 final, Νοέμβριος 2015. Η έρευνα κάλυψε τις Τσεχία, Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία, Γαλλία, Βρετανία, Ιταλία, Λιθουανία, Πολωνία, Σουηδία και Σλοβενία. Το 42% ήταν πρόθυμο να πληρώσει 4 ευρώ και το 37% ήταν πρόθυμο να πληρώσει 10 ευρώ παραπάνω ανά μήνα.

[2] Γράφημα με πληροφορίες απο: CBS: Hernieuwbare energie in Nederland 2014, Σεπτέμβριος 2015.

[3] Autoriteit Consument & Markt: Trendrapportage marktwerking en consumentenvertrouwen in de energiemarkt. Tweede halfjaar 2015, Απρίλιος 2016, σελ. 18.

(energypost.eu)