Η ζωή μετά το λιγνίτη: Στοίχημα υψηλού ρίσκου για την κυβέρνηση

  

 Στη Δυτική Μακεδονία ο Κωστής Χατζηδάκης για να εξηγήσει εξηγήσει σε δημάρχους, εργαζόμενους και συνδικαλιστές πως θα είναι η ζωή μετά το λιγνίτη. Τα 4,4 δισ. ευρώ από τις Βρυξέλλες και η αγωνία για καλή αξιοποίηση.

Τέτοια εποχή του χρόνου τα πρώτα λιγνιτικά εργοστάσια της ΔΕΗ στην Δυτική Μακεδονία θα έχουν σβήσει, ωστόσο κανείς ακόμη δεν γνωρίζει ποια θα είναι η επόμενη ημέρα της περιοχής.

Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά θα επιχειρήσει να δώσει την επόμενη εβδομάδα ο υπ. Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης που θα επισκεφτεί την Δυτική Μακεδονία για να εξηγήσει σε δημάρχους, εργαζόμενους και συνδικαλιστές πως θα είναι «η ζωή μετά τον λιγνίτη».

Το αν θα τα καταφέρει μένει να αποδειχθεί, αφού η μετάβαση χωρίς κραδασμούς στην μεταλιγνιτική εποχή συνιστά ένα εγχείρημα με απαιτήσεις Ολυμπιακών διαστάσεων. Όχι μόνο για τα δισεκατομμύρια ευρώ ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων που θα χρειασθεί να επενδυθούν σε μια περιφέρεια, της οποίας το 50% του ΑΕΠ εξαρτάται από τον λιγνίτη, όσο κυρίως για τη συνθετότητα και πολυπλοκότητα του project.

Τα ευρωπαϊκά «χρήματα υπάρχουν», όπως θα εξηγήσει ο υπουργός στους συνομιλητές του - υπολογίζονται μαζί με τα εθνικά σε 4,4 δισ ευρώ- ωστόσο το ερώτημα είναι με ποιο τρόπο και πόσο γρήγορα θα αξιοποιηθούν. Μέχρι το 2023 θα πρέπει να έχουν σβήσει σχεδόν όλα τα εργοστάσια της ΔΕΗ στην Δ.Μακεδονία που άμεσα και έμμεσα δίνουν δουλειά σε 25.000 ανθρώπους, αγγίζοντας συνολικά 100.000 πολίτες, σύμφωνα τουλάχιστον με τον Περιφερειάρχη Γιώργο Κασαπίδη.

Ακόμη και αν τα νούμερα είναι υπερβολικά, το μόνο σίγουρο είναι ότι μέσα στην επόμενη τετραετία θα πρέπει όχι μόνο να έχουν δρομολογηθεί, αλλά κυρίως να έχουν υλοποιηθεί στην περιοχή, μεγάλα projects στα αγροτικά, στην μεταποίηση, στις ΑΠΕ και στον τουρισμό, ικανά να αντικαταστήσουν το χαμένο ΑΕΠ από το τέλος του λιγνίτη.

Η αλήθεια είναι ότι σε ένα κράτος με την ανεπαρκή δημόσια διοίκηση της Ελλάδας, ένα τέτοιο mega project, που όμοιό του έχει να υλοποιηθεί από την εποχή ανοικοδόμησης της χώρας στην δεκαετία του 1960, μοιάζει άπιαστο όνειρο. Προϋποθέτει σωστή προετοιμασία, ευέλικτο σχεδιασμό, συντονισμό πλειάδας υπουργείων, δήμων, υπηρεσιακών φορέων και επενδυτών και όλα αυτά μέσα σε μόλις τέσσερα χρόνια.

Σίγουρα κατά τις συναντήσεις που θα έχει ο υπουργός Περιβάλλοντος & Ενέργειας την Παρασκευή και το Σάββατο σε Κοζάνη, Πτολεμαΐδα και Αμύνταιο, θα εξηγήσει στο προσωπικό των ορυχείων και των μονάδων της ΔΕΗ ότι η πρόκληση αλλά και η ευκαιρία είναι τεράστια. Το μήνυμά του θα είναι ότι όσο νωρίτερα υποβάλει η Ελλάδα το μεγαλεπήβολο εθνικό της σχέδιο στις Βρυξέλλες, τόσο νωρίτερα θα εισπράξει και τα γενναία κονδύλια που της αναλογούν, καθώς και ότι το πλάνο θα προβλέπει εκτεταμένα προγράμματα επανεκπαίδευσης χιλιάδων εργαζομένων σε νέες δραστηριότητες.

Το κατά πόσο θα πειστεί ο μέσος 55άρης εργαζόμενος στα ορυχεία της Πτολεμαΐδας, που δεν έχει μάθει να κάνει τίποτε άλλο παρά να δουλεύει στην εξόρυξη λιγνίτη, ότι μπορεί να μετεκπαιδευθεί σε εντελώς διαφορετικά αντικείμενα, όπως ο αγροτικός τομέας και η μεταποίηση, ακούγεται τουλάχιστον δύσκολο.

Κάποιοι δεν θα ανέβουν στο τρένο

Το βέβαιο είναι ότι κάποιοι δεν θα καταφέρουν να ανέβουν στο τρένο του πράσινου μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας. Αρκετοί από τους 6.000 εργαζόμενους της ΔΕΗ στην λιγνιτική δραστηριότητα ευελπιστούν ότι θα επωφεληθούν των γενναίων προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου που θα ανακοινώσει η επιχείρηση, πιστεύοντας ότι θα είναι αντίστοιχα εκείνων των τραπεζών που αρχικά είχαν φθάσει τα 200.000 ευρώ, του ΟΤΕ και της Ολυμπιακής.

Με τη διαφορά ότι η εποχή κατά την οποία «χρυσώθηκαν» οι εργαζόμενοι του πάλαι ποτέ εθνικού μας αερομεταφορέα για να... αποχωρήσουν, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί, άρα παρόμοιος κανόνας, είναι αδύνατο να εφαρμοστεί στην περίπτωση της ΔΕΗ. Και μπορεί πράγματι η τελευταία να εφαρμόσει «μοντέλο ΟΤΕ» για κάποιους, δηλαδή την πληρωμή των εισφορών (εργοδότη και εργαζόμενου) μέχρι αυτοί να συνταξιοδοτηθούν, ωστόσο το πακέτο δεν θα αφορά παρά μια πολύ μικρή μερίδα, μερικών εκατοντάδων στα βαρέα και ανθυγιεινά, οι οποίοι απέχουν ελάχιστα από την συνταξιοδότησή τους.

Τα ερωτήματα για όσους δεν καταφέρουν να ανέβουν στο τρένο παραμένουν. Το ίδιο όμως ισχύει και για τους υπόλοιπους, καθώς το «Εθνικό Σχέδιο Μετάβασης», όπως ονομάζεται το project που θα υποβληθεί στις Βρυξέλλες, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί, έχει πρωτόγνωρες απαιτήσεις. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι μιλάμε για μια συλλογική προσπάθεια από πλειάδα υπουργείων (π.χ. Οικονομικών, Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Ανάπτυξης, Εσωτερικών, Αγροτικής Ανάπτυξης), δύο Περιφερειών (Δ.Μακεδονίας, Πελοποννήσου) και τεσσάρων τουλάχιστον Δήμων (Φλώρινας, Κοζάνης, Αμυνταίου, Μεγαλόπολης).

Ταχύτατος σχεδιασμός μέχρι το καλοκαίρι

Στην πράξη, κρατικές υπηρεσίες, φορείς της κεντρικής κυβέρνησης και της αυτοδιοίκησης (Περιφέρεια Δ.Μακεδονίας συν ΟΤΑ), θα πρέπει να σχεδιάσουν τάχιστα, με ορίζοντα ως το καλοκαίρι, συγκεκριμένες προτάσεις για βιώσιμα projects, τις οποίες θα υποβάλλουν στην αρμόδια Διυπουργική Επιτροπή που έχει συσταθεί για αυτό το σκοπό. Αυτές οι προτάσεις θα πρέπει εν συνεχεία να αξιολογηθούν και οι καλύτερες να ενταχθούν στο «Εθνικό Σχέδιο Μετάβασης», το οποίο θα πριμοδοτηθεί με φορολογικά, αναπτυξιακά και άλλα κίνητρα.

Το επόμενο βήμα θα είναι να κατατεθεί στις Βρυξέλλες, οι οποίες θα πρέπει να το εγκρίνουν, προκειμένου από τον Ιανουάριο του 2021 και μετά να τεθεί σε εφαρμογή, ταυτόχρονα με το ευρωπαϊκό “Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης”, αυτό δηλαδή που θα χρηματοδοτεί περιοχές, προκειμένου να η Δυτική Μακεδονία και δεκάδες άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες, να περάσουν στη μετά άνθρακα εποχή.

Στο έτερο ερώτημα, κατά πόσο μια χώρα-μέλος κινδυνεύει να δει τα κονδύλια που της αναλογούν να μοιράζονται σε άλλες, επειδή η ίδια δεν κατάφερε να τα απορροφήσει εγκαίρως, η απάντηση προς το παρόν είναι αρνητική. Αλλά για ένα στοίχημα δεκαετίας όπως αυτό, τα πάντα είναι ανοικτά. Στην πόρτα εξάλλου για να μοιραστούν τα συνολικά 100 δισ ευρώ των ευρωπαϊκών κονδυλίων που εκτιμάται ότι θα συγκεντρώσει το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης -τμήμα του ευρωπαϊκού Green Deal- βρίσκονται εκτός από εμάς, πολλοί, όπως οι Πολωνοί, οι Γερμανοί, οι Ισπανοί, οι Ρουμάνοι, οι Τσέχοι.

https://www.businessdaily.gr/