Ισχυρή ΔΕΗ για το συμφέρον του λαού και του τόπου

του Σωτήρη Μπούζα *

Δεν απαιτείται και πολύ σκέψη για να απαντήσει κάποιος στο ερώτημα του τίτλου («Τελικά για ποιόν δουλεύει η ΔΕΗ;») σχετικού άρθρου του κυρίου Παπαντωνίου - υιού του κυρίου Γιάννου Παπαντωνίου και στελέχους της ΝΔ, που δημοσιεύθηκε στις 4.10 στο liberal.gr .Το αποδεικνύουν τα έργα και η ιστορία της, αλλά ασφαλώς το γνωρίζει πολύ καλά και ο ελληνικός λαός, από το υστέρημα του οποίου δημιουργήθηκε πριν από περίπου 70 χρόνια, για την εξασφάλιση της παροχής του κοινωνικού αγαθού της ηλεκτρικής ενέργειας σε όλους τους πολίτες.

Βέβαια η επικράτηση νεοφιλελεύθερων πρακτικών την τελευταία 25ετία, είχε σαν αποτέλεσμα η ηλεκτρική ενέργεια να αντιμετωπίζεται κατ’ εξοχή ως εμπόρευμα, αφού το διεθνές και εγχώριο κεφάλαιο διείδε ευκαιρίες μεγάλων κερδών στον κλάδο.

Ας είναι. Η επιχείρηση αποδέχθηκε την πρόκληση, οργανώθηκε και εξακολουθεί να αναπτύσσεται σε αυτή την κατεύθυνση, αρκεί να αντιμετωπίζεται με ίσους όρους. Όμως οι στρεβλώσεις του πρόσφατου παρελθόντος (π.χ. ΑΔΙ, ΜΑΜΚ, ΜΑΚΜ με το +30%, κ.λ.π.), με ευθύνη των κυβερνήσεων από το 2000 έως το 2014, που τροποποιούσαν συνεχώς τη νομοθεσία προς όφελος των ιδιωτών παραγωγών και των λοιπών προμηθευτών (με πρόσχημα δήθεν την ‘απελευθέρωση’ της αγοράς, λες και τους εμπόδιζε κανείς να επενδύσουν), κάθε άλλο παρά ίσους όρους δημιουργούν.

Είναι γνωστό ότι με τους παραπάνω μηχανισμούς μεταφέρθηκε ποσό της τάξεως άνω των 2 δις ευρώ από το ταμείο της ΔΕΗ, στα ταμεία των ιδιωτών παραγωγών οι οποίοι - ειρήσθω εν παρόδω - συνιστούν τον μοναδικό επιδοτούμενο βιομηχανικό κλάδο. Και τα χρήματα αυτά βέβαια τα κατέβαλαν οι καταναλωτές της, δηλαδή βγήκαν από τις τσέπες του ελληνικού λαού, καθώς η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας αυξανόταν διαρκώς μέχρι το 2014.

Θα πρέπει να αναφερθούν βέβαια ανάμεσα στους στρεβλούς μηχανισμούς της αγοράς και τα πρόσφατα ΝΟΜΕ, με τα οποία υποχρεώνεται η ΔΕΗ να δημοπρατεί ηλεκτρική ενέργεια στους ανταγωνιστές της με τιμή εκκίνησης κάτω του κόστους της, αλλά και η νεόκοπη υποχρέωση των προμηθευτών ΗΕ να καλύπτουν τα ελλείμματα του ΕΛΑΠΕ, εξαιτίας των υψηλών αποζημιώσεων των παλαιών παραγωγών ΑΠΕ, κυρίως Φ/Β, που νομοθετήθηκαν από τις παλαιότερες κυβερνήσεις, που όμως αδυνατεί και η σημερινή κυβέρνηση να τροποποιήσει. «Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολύ», για να περάσει η πραγματική εξουσία στο λαό και στις εκλεγμένες κυβερνήσεις ακόμη περισσότερη.

Πράγματι η υγιής αγορά ενέργειας και η ανάπτυξη στη χώρα εξαρτάται από την καλή πορεία της ΔΕΗ, αφού αυτή είναι η πλέον ισχυρή εταιρεία στο χώρο και ταυτόχρονα η μεγαλύτερη βιομηχανική εταιρεία στην Ελλάδα.

Φάσκει και αντιφάσκει όμως ο αρθρογράφος, όταν ξεκινώντας από την παραπάνω παραδοχή, καταλήγει - μετά από μια επιλεκτική παρουσίαση ορισμένων στοιχείων από τα οικονομικά της μεγέθη - στο ακροβατικό συμπέρασμα, ότι δεν είναι και τόσο πολύ χρήσιμη μια τέτοια επιχείρηση: η ΔΕΗ υπάρχει δήθεν για να εξυπηρετεί μόνο το προσωπικό της, τους πιστωτές της (λες και δεν πρέπει να πληρώνονται οι μισθοί ή να εξυπηρετούνται τα δάνειά της), χρησιμοποιώντας για βασικό επιχείρημα ότι το όφελος από τη λειτουργία της είναι μόνο 14 εκ. € (όσα και τα ανακοινωθέντα κέρδη του 1ου εξαμήνου). Δεν ξεχνά να τα βάλει βέβαια και με την κυβέρνηση.

Δεν θα σχολιάσω το απόσπασμα για την κυβέρνηση που βέβαια δεν είναι αληθές, αφού ούτε τα «ρουσφέτια» είναι πρακτική της παρούσας κυβέρνησης, ούτε υπάρχει το ελάχιστο δείγμα για την ανάμειξή της στη διοίκηση της επιχείρησης.

Θα υπενθυμίσω όμως μερικά από τα πολλαπλά οφέλη που έχει η κοινωνία από την λειτουργία της δημόσιας επιχείρησης (εκτός από τα κέρδη), τα οποία στο άρθρο του κου Παπαντωνίου αποσιωπώνται:

1) Την απασχόληση που προσφέρει σε δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους στους προμηθευτές, εργολάβους και υπεργολάβους της αλλά και από την εν γένει οικονομική της δραστηριότητας,

2) Τις επενδύσεις που για το 1ο εξάμηνο 2017 (χωρίς την ΑΔΜΗΕ) ανήλθαν σε 203 εκ. €,

3) Τους φόρους ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ που καταβάλει ετησίως,

4) Την - εν τοις πράγμασι - χρηματοδότηση των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) που σωρευτικά για την περίοδο 2012-2016 είναι της τάξεως των 700 εκ. € (η ΡΑΕ έχει εκτιμήσει 360 εκ. € που η ΔΕΗ αμφισβητεί),

5) Την καταβολή αμελλητί ασφαλιστικών εισφορών στον ΕΦΚΑ (εργοδοτικών και εργαζομένων) που για το 1ο εξάμηνο 2017 ανήλθαν σε 115 εκ.

6) Την κάλυψη του ελλείμματος του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) με 170 εκ. € (!) για το 1ο εξάμηνο 2017, μία ρύθμιση όμως που έχει εξαιρετική αρνητική επίδραση στη ΔΕΗ, αυξάνει το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας και ασκεί πιέσεις για την αύξηση των τιμολογίων, όπως εισηγούνται σαφέστατα ορισμένες πλευρές, μεταξύ των οποίων συγκεκριμένος σύλλογος Φ/Β. Μια ρύθμιση που ψήφισε και η ΝΔ.

7) Την εξασφάλιση της ασφάλειας εφοδιασμού της χώρας διατηρώντας στρατηγικά αποθέματα καυσίμων, παγίου εξοπλισμού και λοιπών πόρων για την αντιμετώπιση ενεργειακών κρίσεων, που επιφέρουν πρόσθετα κόστη και τα οποία συνήθως δεν ανακτώνται, όπως στην πρόσφατη ενεργειακή κρίση του Δεκεμβρίου- Ιανουαρίου 2016/2017 που επέφερε οικονομική επιβάρυνση της τάξεως των 70 εκ.

8) Τη διασφάλιση - επί ζημία - του εφοδιασμού των νησιών με πανάκριβη παραγωγή ΗΕ.

9) Την ανάπτυξη δράσεων και χορηγιών στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής της ευθύνης στηρίζοντας τον αθλητισμό, τον πολιτισμό, τις επιστήμες και άλλες κοινωνικές δράσεις.

Η ανάλυση των αποτελεσμάτων του 1ου εξαμήνου, που έγινε από την επιχείρηση στις 26 Σεπτεμβρίου 2017 και που μπορεί να την αναζητήσει κάποιος στην ιστοσελίδα της, είναι πλήρης και διευκρινίζει πολλά από τα προαναφερθέντα. Εντούτοις θα ήθελα να σχολιάσω τις τέσσερεις επιλεκτικές αναφορές του κυρίου Παπαντωνίου σε οικονομικά μεγέθη του 1ου εξαμήνου 2017:

Α) Ο κύκλος εργασιών της επιχείρησης για το 1ο εξάμηνο 2017 δεν είναι 2,3 δισ. όπως αναφέρεται αλλά 2,5 δισ. Τα έσοδα από πωλήσεις ΗΕ είναι μειωμένα κατά 200 εκ. σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2016 (2,3 δισ. σε σχέση με 2,5 δισ), αλλά δεν νομίζω ότι είναι δόκιμο να χρησιμοποιεί κάποιος πλέον αυτό το μέγεθος για να συγκρίνει οικονομικά αποτελέσματα, όταν αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση προς δόξα της ιδεολογίας του κυρίου Παπαντωνίου η μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ κατά 50%, με επακόλουθη πτώση και του κύκλου εργασιών της.

Β) Δεν κάνει εντύπωση η επίθεση του αρθρογράφου στους εργαζομένους της ΔΕΗ. Ήταν απολύτως αναμενόμενη από ένα θιασώτη του άκρατου νεοφιλελευθερισμού, όπως και το κόμμα που υπηρετεί. Έμμεσα πλην σαφώς προτείνει απολύσεις και μεγάλες μειώσεις των μισθών, όπως έκαναν οι κυβερνήσεις των μνημονίων, συνεπεία των νομοθετήσεων βάσει των οποίων τα σημερινά επίπεδα των μισθών είναι μειωμένα σε σχέση με αυτά του 2009 κατά 38%.

Βεβαίως υπάρχουν σοβαρά περιθώρια νοικοκυρέματος και περιστολής διάφορων περιττών σχετικών εξόδων. Ήδη διαφαίνεται μια μεθοδευμένη και συστηματική προσπάθεια ανανέωσης του προσωπικού, καλύτερης αξιοποίησής του με μετακινήσεις και άλλα μέτρα, για να διορθωθούν οι στρεβλώσεις και οι κακές πρακτικές του παρελθόντος με ευθύνες των κυβερνήσεων έως το 2014.

Γενικά το μισθολογικό κόστος της ΔΕΗ είναι της τάξεως του 15-16% επί του συνόλου του κύκλου εργασιών, ποσοστό απολύτως συγκρίσιμο με αυτό αντίστοιχων ομοειδών επιχειρήσεων της Ευρώπης. Το ζήτημα για την επιχείρηση είναι η βελτίωση της σύνθεσης του προσωπικού και η ανανέωσή του.

Γ) Για την αύξηση του κόστους των καυσίμων ανάμεσα στα 2 εξάμηνα, έχει απαντήσει αναλυτικά η επιχείρηση με τον σχολιασμό των αποτελεσμάτων της. Είναι όμως γνωστό ότι οι αυξήσεις στα καύσιμα δεν μπορούν να ελεγχθούν ούτε από τα ισχυρά κράτη, ούτε καν από την ΕΕ, πόσο μάλλον από μια εταιρεία.

Όσον αφορά τη ‘μομφή’ του κυρίου Παπαντωνίου προς τη ΔΕΗ για την “αγάπη της” προς το λιγνίτη, ας είμαστε πιο προσεκτικοί. Ή αλλιώς, “στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σχοινί”, όπως λέει ο λαός.

Οι κυβερνήσεις που υποστήριξε το κόμμα του, επέβαλλαν στη ΔΕΗ την επένδυση ύψους 1,5 δις για την κατασκευή της λιγνιτικής μονάδας ‘Πτολεμαϊδα V’, και μάλιστα, αντί να στηρίξουν επί της ουσίας την επιλογή αυτή, συμφώνησαν στην ΕΕ το 2014 να μην λάβει η χώρα μας δωρεάν πιστοποιητικά CO2, ούτε να δικαιούται κονδύλια από το ταμείο εκσυγχρονισμού της ΕΕ.

Καλό θα είναι να μιλάμε τεκμηριωμένα. Χωρίς ένα ορισμένο επίπεδο λιγνιτικής παραγωγής, η χώρα μας θα είναι πλήρως εκτεθειμένη στις διακυμάνσεις των διεθνών τιμών του πετρελαίου, η ασφάλεια εφοδιασμού θα κινδυνεύει και βέβαια το ισοζύγιο των εμπορικών συναλλαγών μας λόγω του εισαγομένου Φυσικού Αερίου θα επιδεινώνεται. Αυτά μας προτείνει ο κος Παπαντωνίου και το κόμμα του;

Εγκαλείται επίσης η ΔΕΗ και για τη μη ικανοποιητική ανάπτυξη των ΑΠΕ, όταν είναι γνωστό ότι πρώην πρωθυπουργός (της δεκαετίας του 2000) δήλωσε ότι «… ευχαριστεί την επιχείρηση που υπήρξε πρωτοπόρος στην ανάπτυξη των ΑΠΕ πανευρωπαϊκά, αλλά τώρα πρέπει να σταματήσει τις νέες εγκαταστάσεις, γιατί αυτό θα είναι πλέον δουλειά των ιδιωτών …!». Η διοίκηση της ΔΕΗ ήδη από το 2016 είναι αποφασισμένη να στηρίξει ενεργά την αναπτυξιακή προσπάθεια της θυγατρικής της ΔΕΗΑΝ που δραστηριοποιείται στον τομέα των ΑΠΕ. Όμως είναι γνωστό ότι για ένα έργο ΑΠΕ (π.χ. ένα Αιολικό πάρκο), από την έναρξη των διαδικασιών αδειοδότησης μέχρι την σύνδεσή του στο σύστημα, απαιτείται χρόνος συνήθως άνω των 5 ετών. Οι ενέργειες όμως πλέον γίνονται με πολύ γρήγορους ρυθμούς στην κατεύθυνση της ανάπτυξης, η τραπεζική χρηματοδότηση έχει εξασφαλιστεί, ώστε σε 2-3 να διπλασιαστεί το χαρτοφυλάκιο της επιχείρησης.

Ας μην κυνηγάει “ανεμόμυλους” λοιπόν ο κος Παπαντωνίου σαν νεόκοπος Δον Κιχώτης, ο εχθρός δεν είναι η επιχείρηση και οι εργαζόμενοί της, αλλά αυτοί που επιθυμούν να σβήσουν και την τελευταία μεγάλη βιομηχανία της χώρας, για να κερδοσκοπήσουν ασύστολα.

Δ) Όσον αφορά τέλος τα αυθαίρετά του συμπεράσματα περί αυξημένου πιστωτικού ρίσκου, με τη σύγκριση ποσών του χρηματοοικονομικού κόστους που αφορούν τον όμιλο, η εμφάνιση υψηλότερου ποσού το 2017 από το 2016 οφείλεται στη λογιστική αποτύπωση εφάπαξ εξόδων ύψους 26 εκ. που αφορούν την απόσχιση της ΑΔΜΗΕ και μόνο, και τα οποία δεν θα υπάρχουν στο μέλλον. Αντίθετα η μείωση των δανείων είχε σαν αποτέλεσμα μειωμένο χρηματοοικονομικό κόστος 10 εκ. ( 103 εκ. έναντι 113 εκ.) για την επιχείρηση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και την πρόσφατη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ΔΕΗ από το οίκο STANDARD and POORS, σε ανώτερη βαθμίδα.

Από την εμφάνιση της ιστορίας του ανθρώπου, ο καθημερινός σκληρός του αγώνας αφορά κυρίως την εξασφάλιση της τροφής και της ενέργειας. Και αυτό συνεχίζεται και στις μέρες μας. Το ζήτημα είναι να βελτιώνονται διαρκώς οι συνθήκες αυτού του αγώνα, με όρους δικαιοσύνης και ισότητας. 

Θα πρέπει πράγματι να είναι κάποιος πολύ αφελής ή να υπηρετεί αλλότρια συμφέροντα, που να πιστεύει ότι η αγορά ενέργειας από μόνη της είναι ικανή – όσες ρυθμίσεις και να εφαρμόζονται – να εξασφαλίσει σύγχρονα ενεργειακά προϊόντα σε δίκαιη τιμή για τον κάθε πολίτη, χωρίς την ύπαρξη ισχυρής δημόσιας επιχείρησης στο χώρο. Χωρίς την δραστηριοποίηση ισχυρής ΔΕΗ, που θα εγγυάται την ασφάλεια του εφοδιασμού και την λειτουργία του σωστού ανταγωνισμού, η τιμή της ενέργειας θα είναι ανοδική και για τα φτωχά στρώματα του πληθυσμού, απαγορευτική.

Ήδη μεγάλα τμήματα του Ελληνικού αλλά και του Ευρωπαϊκού πληθυσμού διαβιούν σε συνθήκες ενεργειακής φτώχειας, αδυνατώντας να πληρώσουν το αγαθό της ενέργειας στις ποσότητες που το χρειάζονται. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με ορισμένους συστηματικούς κακοπληρωτές, που ενώ έχουν τη δυνατότητα να εξοφλούν τους λογαριασμούς τους επιλέγουν να μην το κάνουν, επιχειρώντας να κρυφτούν μέσα στο πλήθος των αδυνάμων, έχει δημιουργήσει μεγάλο πρόβλημα στην ΔΕΗ αφού τα ποσά που της χρωστούν πελάτες της ανέρχονται σήμερα περίπου σε 2,5 δις. Η οικονομική κρίση της χώρας και των πολιτών άφησε και το αποτύπωμά της στην ΔΕΗ. Η επιχείρηση έχει δρομολογήσει την άμεση πρόσληψη ειδικού συμβούλου για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του προβλήματος, αφού τα δεκάδες μέτρα και οι ρυθμίσεις που έλαβε τα τελευταία 2,5 χρόνια ενώ τον πρώτο καιρό αποδίδουν, με τον χρόνο εξαντλούν τη δυναμική τους. Έφθασε όμως και η ώρα για τη χορήγηση ολοκληρωμένης κρατικής επιδότησης (π.χ. υπό μορφή πιστωτικής κάρτας) στους ενεργειακά φτωχούς, εξασφαλίζοντάς τους ένα ορισμένο ποσό ενέργειας ετησίως.

Η χώρα μας με την ευθύνη των κυβερνήσεών της που κυβέρνησαν χωρίς πρόγραμμα τη χώρα μετά τη μεταπολίτευση, δυστυχώς χρεωκόπησε το 2010. Η οικονομική ανεξαρτησία της χώρας, αλλά σε μεγάλο βαθμό και η εθνική της ανεξαρτησία είναι πλέον ζητούμενα. Η ΔΕΗ, στα πλαίσια αυτής της κατάστασης, εξαναγκάζεται βίαια και ασφαλώς άδικα από τους δανειστές της χώρας - ας σκεφτεί ο καθένας μας γιατί και τίνος συμφέροντα εξυπηρετούνται ή εάν είναι προς το συμφέρον του λαού αυτή η επιλογή τους -, να απωλέσει σε σύντομο διάστημα το 50% της παραγωγής της και το 50% των πελατών της, κάτι που μάλλον είναι πρωτοφανές στην οικονομική ιστορία του καπιταλισμού.

Εντούτοις η ΔΕΗ με τη επιτυχή μετεξέλιξή της σε επιχείρηση παροχής ενεργειακών προϊόντων και υπηρεσιών, θα καταφέρει να παραμείνει η ισχυρότερη επιχείρηση στον κλάδο και θα εξακολουθεί να λειτουργεί σε όφελος του λαού και του τόπου, αποτελώντας την εγγύηση - και σε συνθήκες αγοράς - της εξασφάλισης του αγαθού της ενέργειας σε καλή ποιότητα και δίκαιη τιμή.

Όλοι οι εργαζόμενοι της είναι αποφασισμένοι να αγωνιστούν γι’ αυτό, και ο λαός θα συνεχίσει να στηρίζει τη δική του επιχείρηση και στο μέλλον, όσα εμπόδια και να τίθενται από το σύστημα.

  

 

*Ο Μπούζας Σωτήρης είναι Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, με εργασιακή εμπειρία σε ενεργειακά συστήματα και αυτοματισμούς βιομηχανικών διεργασιών και υπερ-δεκαπενταετή εργασία σε διευθυντικές θέσεις (τεχνικές και marketing) στον ιδιωτικό τομέα, με μεταπτυχιακή ειδίκευση στην Παραγωγή και Διαχείριση ενέργειας, στέλεχος ΔΕΗ από το 1999, μέλος της γραμματείας του τμήματος ενέργειας ΣΥΡΙΖΑ και μέλος του ΔΣ της ΔΕΗΑΝ.