Ενεργειακοί Συνεταιρισμοί: Το Στοίχημα της Ενεργειακής Αυτονομίας με ΑΠΕ για τα Νησιά του Αιγαίου και το Παράδειγμα της Σίφνου

 

του Γιώργου Κωστούλα

Ενώ η πολιτική ηγεσία του υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σχεδιάζει το πλαίσιο για την ανάπτυξη των ενεργειακών συνεταιρισμών, ήδη στην Ελλάδα υπάρχουν λιγοστά μεν ιδιαίτερα ενεργά δε, συνεργατικά σχήματα που προωθούν τη συμμετοχή των πολιτών, την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και την ενίσχυση των ΑΠΕ. 

Ο Ενεργειακός και Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Σίφνου, με το φιλόδοξο σχέδιο για τον υβριδικό σταθμό που στόχο έχει να διασφαλίσει την ενεργειακή αυτονομία του νησιού με 100% ΑΠΕ, αποτελεί ένα παράδειγμα που ενδεχομένως τα

επόμενα χρόνια θα επεκταθεί περαιτέρω στη χώρα μας, όπως άλλωστε έχει συμβεί στην υπόλοιπη Ευρώπη και όχι μόνο.

Οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί είναι, υπό προϋποθέσεις, ένα πολύτιμο «εργαλείο» στην υπηρεσία των τοπικών κοινωνιών, που μπορεί να συμβάλει με ορθολογικό τρόπο στην περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ και τη διαμόρφωση ενός αποδοτικού, ανταγωνιστικού συστήματος ηλεκτροπαραγωγής, με προσιτές τιμές για τους καταναλωτές, ειδικά στην περίπτωση ενός Μη Διασυνδεδεμένου Νησιού με το ηπειρωτικό σύστημα όπως είναι η Σίφνος. Ζητούμενο είναι η η κάλυψη των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια με ασφάλεια και γενικότερα η προοπτική της ανάπτυξης της νησιωτικής και όχι μόνο χώρας με βάση τους εγχώριους ενεργειακούς πόρους.

Στόχος του ΥΠΕΝ, όπως είχε δηλώσει πρόσφατα ο γενικός γραμματέας Ενέργειας Μιχάλης Βερροιόπουλος, είναι η ενίσχυση των συνεταιρισμών «τόσο με τον νέο αναπτυξιακό νόμο όσο και με νέο νομοθετικό πλαίσιο που θα ορίζει, θα δίνει δυνατότητες, θα έχει πρόνοιες για το πώς αυτοί θα εντάσσονται καλύτερα στο σύστημα [...] Υπάρχουν πολλές μορφές συνεταιρισμών. Θέλουμε να στήσουμε ένα νομοθετικό πλαίσιο το οποίο θα δίνει τη δυνατότητα να συμμετέχουν πολίτες, δήμοι κ.ά. με μία ψήφο, κατά τα βορειοευρωπαϊκά πρότυπα, και να πριμοδοτήσουμε ώστε οι συνεταιρισμοί αυτοί να παίρνουν άδειες, ενδεχομένως και καλύτερη ταρίφα».

Ήδη, έχει συσταθεί ομάδα εργασίας, στην οποία συμμετέχουν αρκετοί φορείς (Ενεργειακή Συνεταιριστική Εταιρία Καρδίτσας, ΚΑΠΕ, ΕΚΕΤΑ, Δίκτυο «Δάφνη» κ.ά.), με στόχο να καταλήξει σε προτάσεις για το νέο νομοθετικό πλαίσιο. Στο επίκεντρο της ανοικτής διαβούλευσης είναι ο ορισμός του συνεργατικού ενεργειακού σχήματος, η επίλυση του προβλήματος του μέγιστου αριθμού μεριδίων, το θέμα της γης υψηλής παραγωγικότητας, η συμμετοχή των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και η ίση μεταχείριση των συνεργατικών σχημάτων με τις εταιρείες σε ότι αφορά τα θέματα που σχετίζονται με την έκδοση αδειών.

Η αξιοποίηση του νέου ενεργειακού μοντέλου

Ο Ενεργειακός και Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Σίφνου ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2014, με σκοπό, όπως λέει στο energia.gr o επικεφαλής του Συνεταιρισμού, Απόστολος Δημόπουλος, «να αξιοποιήσει το νέο ενεργειακό μοντέλο και να αναπτύξει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ από τους κατοίκους της Σίφνου για τους κατοίκους της Σίφνου, αλλά και για τους Έλληνες καταναλωτές που αυτή τη στιγμή επιβαρύνονται μέσω του τέλους Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) για τη κάλυψη του επί πλέον κόστους της παραγόμενης από πετρέλαιο ηλεκτρικής ενέργειας στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά». «Στόχος μας», τονίζει, «είναι να δημιουργήσουμε ένα έργο υποδομής μεγάλης χρονικής εμβέλειας, που να καλύπτει αξιόπιστα το σύνολο των ενεργειακών αναγκών της Σίφνου με χαμηλό κόστος και με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον και στην υψηλή αισθητική που χαρακτηρίζει παραδοσιακά το νησί μας».

 «Ένα από τα βασικά οχήματα της μέχρι στιγμής προόδου στην αξιοποίηση των ΑΠΕ στη Β.Δ. και Δυτική Ευρώπη αναδείχτηκαν οι Ενεργειακοί Συνεταιρισμοί πολιτών που σε διάστημα 25 χρόνων έφτασαν ήδη τους 2.400 επιτυχημένους και ιδιαίτερα αποδοτικούς παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας», σημειώνει ο κ. Δημόπουλος.

Πρόκειται για έναν Αστικό Συνεταιρισμό, με περίπου 100 μέλη, όπου έχει κάθε μέλος έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει έως 6 μερίδες. Επιλέχθηκε αυτή η μορφή, έναντι για παράδειγμα της κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης, καθώς, μεταξύ άλλων, προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία ως προς τη διανομή των κερδών.

Το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Σίφνος, όπως άλλωστε και όλα τα νησιά που δεν διασυνδέονται με το ηπειρωτικό σύστημα, είναι η εξάρτηση από το πετρέλαιο για την παραγωγή ενέργειας. «Στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στα μη διασυνδεδεμένα με το κεντρικό δίκτυο της χώρας νησιά (ΜΔΝ), έχουμε αφενός εξαιρετικά πλούσιο δυναμικό ΑΠΕ και αφετέρου πολύ ακριβά παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια από πετρέλαιο», επισημαίνει ο κ. Δημόπουλος.

Στο νησί των 2.500 κατοίκων λειτουργούν επτά ντηζελογεννήτριες της ΔΕΗ, συνολικής ισχύος 8,7 ΜW, που καταναλώνουν περί 3.600 τόνους πετρέλαιο ετησίως, Η ζήτηση ισχύος (φορτίο) παρουσιάζει έντονη εποχική διακύμανση, καθώς από λίγο πάνω 2 MW τους οκτώ μήνες του έτους, αυξάνεται κοντά σε 4 MW (τον Ιούνιο και τον Σεπτέμβριο) και σε πάνω από 6 MW τον Αύγουστο. Η ετήσια κατανάλωση ανέρχεται σε 16,7 εκατ. ΚWh (σύμφωνα με τα στοιχεία για το 2014). Επίσης, υπάρχουν δύο φωτοβολταϊκοί σταθμοί συνολικής ισχύος (200kWp) και οικιακά Φ/Β 150kWp.

Η επιλογή του Υβριδικού Σταθμού

Το σχέδιο που προωθεί ο Ενεργειακός και Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Σίφνου (το οποίο εγκρίθηκε ομόφωνα μετά από δημόσια διαβούλευση), σε συνεργασία με τον επίκουρο καθηγητή του ΤΕΙ Κρήτης, Δημήτρη Κατσαπρακάκη, προβλέπει την κατασκευή ενός Υβριδικού Σταθμού αιολικού πάρκου και αναστρέψιμου υδροηλεκτρικού (μονάδα αντλησιοταμίευσης) με χρήση θαλασσινού νερού. Η ισχύς του αιολικού πάρκου θα είναι περί τα 8 με 10 MW, των υδροστρόβιλων 6,5 MW (μαζί με τις μονάδες εφεδρείας θα ανέρχεται σε 8 MW) και των αντλιών 8 MW. Η χωρητικότητα του ταμιευτήρα θα είναι από 500.000 ως 1 εκατ. κυβικά μέτρα.

Η ακριβής διαστασιολόγηση του Υβριδικού Σταθμού θα προκύψει αφού υπολογιστεί το βέλτιστο μέγεθος του ταμιευτήρα. με βάση τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά, τις ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και το ελάχιστο κόστος κατασκευής. Από τον υπολογισμό της αποθηκευτικής ικανότητας του ταμιευτήρα θα προκύψει το απαιτούμενο μέγεθος εγκατάστασης ανεμογεννητριών και κατά πάσα πιθανότητα και φωτοβολταϊκών. Για κάποια χρόνια από την πλήρη ένταξη του Υβριδικού Σταθμού στο δίκτυο διανομής του νησιού εκτιμάται ότι θα συνεχίσει να είναι απαραίτητο τουλάχιστον ως εφεδρεία το εργοστάσιο της ΔΕΗ, μέχρι τουλάχιστον να γίνουν οι απαραίτητες διαπιστώσεις και ενδεχομένως συμπληρώσεις μονάδων ΑΠΕ στον Υβριδικό Σταθμό.

Το κόστους του έργου υπολογίζεται στα 35-40 εκατ. ευρώ και στόχος είναι αξιοποιηθούν κεφάλαια από ευρωπαϊκές πηγές, όπως την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Το ειδικό κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί κοντά στα 0,14€/kWh έναντι περίπου 30 σήμερα με τις τρέχουσες χαμηλές τιμές του αργού. Ο φάκελος με την πλήρη τεχνική περιγραφή, οικονομική αξιολόγηση του έργου θα είναι έτοιμος ως τα τέλη Απριλίου, ώστε μέχρι τον Ιούνιο να υποβληθεί προς τη ΡΑΕ η πρώτη αίτηση για την έκδοση της άδειας παραγωγής. Με το καλό σενάριο, το έργο μπορεί να ολοκληρωθεί σε 4-5 χρόνια από σήμερα.

Πρόκειται για ένα φιλόδοξο σχέδιο, με ορισμένες μεταβλητές (όπως το κόστος, τον χρόνο αδειοδότησης, τη χρήση θαλασσινού νερού κ.ά.) που ενδεχομένως αλλάξουν με το πέρασμα του χρόνου. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο στόχος της ενεργειακής αυτονομίας που προωθεί ο Ενεργειακός και Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Σίφνου είναι ένα ένα ζήτημα που θα απασχολήσει έντονα και την ελληνική κοινωνία τα επόμενα χρόνια, στο πλαίσιο των ριζοσπαστικών αλλαγών που είναι διεθνώς σε τροχιά υλοποίησης στο μοντέλο παραγωγής, προμήθειας και κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας.