Τρίτη 21 Μαΐου 2019

Χυδαία αντιπαράθεση σε βάρος της ΔΕΗ

 
Η Ελλάδα είναι μια ευρωπαϊκή χώρα, που παρά τους κλυδωνισμούς που δέχτηκε στο σχετικά πρόσφατο ιστορικό παρελθόν, κατάφερε να επιτύχει τον εξηλεκτρισμό της χώρας, αξιοποιώντας τα πλούσια ενεργειακά κοιτάσματα που της
πρόσφερε απλόχερα η φύση, όπως κοιτάσματα λιγνίτη, κατάλληλο εδαφικό ανάγλυφο, πλούσιες φυσικές παροχές, σε νερά, ήλιο και αέρα.
Αιχμή των θεσμικών αναδιαρθρώσεων της εποχής εκείνης ήταν η δημιουργία και οργάνωση της ΔΕΗ (1951) σε προωθημένα για την εποχή οργανωτικά και παραγωγικά πρότυπα, για τον ταχύτερο δυνατό εξηλεκτρισμό της χώρας. Στο τέλος της δεκαετίας του 1950, η ΔΕΗ κατάφερε να ηλεκτροδοτήσει πάνω από το 70% της χώρας.
Το brand name της ΔΕΗ έγινε δημοφιλές και η πολιτική και επιχειρηματική φήμη και ισχύ της εκτινάχθηκε στα ύψη. Επηρέασε επίσης σημαντικά και το συνδικαλιστικό κίνημα.

Προφανώς οι εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα και κυρίως η παρέμβαση του συνδικαλιστικού κινήματος της ΔΕΗ και ο δυναμισμός του, δεν άρεσαν καθόλου στην καθεστηκυία τάξη της χώρας. Για αυτό η ΔΕΗ, παρότι κυριαρχούσε κατά αποκλειστικότητα στο ενεργειακό σύστημα της χώρας, έγινε σύντομα υποχείριο των εκάστοτε συντηρητικών κυβερνήσεων αλλά και εκείνων του ΠΑΣΟΚ αργότερα.
Το 1990, η ΔΕΗ λόγω των πολιτικών που ασκήθηκαν από τα κόμματα εξουσίας ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, αποτελούσε μεν το μοναδικό φορέα παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, με ενεργειακό μείγμα που κάλυπτε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας 50% από λιγνίτες, 40% από πετρέλαιο και φυσικό αέριο και 10% από υδροηλεκτρικά, με ένα δημόσιο σύστημα μεταφοράς και διανομής ενέργειας ελεγχόμενο από τη ΔΕΗ. Παράλληλα, όμως, η ΔΕΗ υποτάχθηκε πλήρως στον έλεγχο και τα επιφανειακά και ασυνάρτητα βήματα των εκάστοτε συντηρητικών επιλογών και αναδιαρθρώσεων των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.
Το νέο ευρωπαϊκό ενεργειακό μοντέλο
Την ίδια περίοδο η κατεύθυνση του ευρωπαϊκού ενεργειακού μοντέλου άλλαζε ραγδαία. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μετά από πολιτικές και επιχειρηματικές συγκρούσεις, συμφωνήθηκε νέος, οριζόντια αναπτυγμένος και αποκεντρωμένος τρόπος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ εγκαταλείφθηκε ο παλαιός συγκεντρωτικός και καθετοποιημένος τρόπος παραγωγής. Αναδείχτηκαν οι ανανεώσιμες και οι εναλλακτικές μορφές ενέργειας ως βασικός ενεργειακός πυλώνας. Προωθήθηκαν ευρωπαϊκές διασυνδέσεις, για την ενοποίηση του ευρωπαϊκού ηλεκτρικού διασυνδεδεμένου συστήματος μεταφοράς, αναδιαρθρώθηκαν τα δίκτυα διανομής με έξυπνες υποδομές, ως βασικός ενεργειακός τόπος συνάντησης και συμμετοχής των προμηθευτών και των καταναλωτών στη διαχείριση και στην εξοικονόμηση ενέργειας. Καθορίστηκε στόχος διασύνδεσης και ενοποίησης όλων των ευρωπαϊκών δικτύων μεταφοράς και η ελεύθερη ροή και πώληση της ενέργειας προς κάθε κατεύθυνση της Ευρώπης με ανταγωνιστικές τιμές. Προετοιμάστηκαν αυστηροί θεσμοί ρύθμισης, εποπτείας και ροής της ενιαίας αγοράς ενέργειας, μέσω χρηματιστηριακών κόμβων ανά την Ευρώπη. Διαμορφώθηκε το έδαφος για την Ενεργειακή Ένωση της Ευρώπης και τελικά συγκεκριμενοποιήθηκαν στόχοι απαλλαγής του ανθρακικού αποτυπώματος από την ηλεκτρική ενέργειας για την προστασία του κλίματος στο εγγύς μέλλον, με ορίζοντα το 2050.
Ανερμάτιστες και υποβολιμαίες μεταρρυθμίσεις
Όλες αυτές οι δραστηριότητες θετικές ή αρνητικές, καλύφθηκαν την κρίσιμη αυτή περίοδο στην Ελλάδα, από την ευρωστία και τη δυναμική της ΔΕΗ, παρά τις ανερμάτιστες και υποβολιμαίες μεταρρυθμίσεις, που έγιναν σε βάρος της, από τις κυβερνήσει ΠΑΣΟΚ και ΝΔ και τις ανίκανες διοικήσεις της, που η λειτουργία τους κατά τη διάρκεια των προσαρμογών, στόχευε στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων του ιδιωτικού κεφαλαίου και την άνετη διείσδυσή του στο χώρο της ενέργειας.
Οι μεταρρυθμίσεις, όμως, που επιχειρήθηκαν στην Ελλάδα ήταν τόσο επιφανειακές που δεν επέτυχαν την πλήρη εναρμόνιση του συστήματος με το ευρωπαϊκό ενεργειακό γίγνεσθαι, στη νέα προοπτική που άνοιγε με ταχύς ρυθμούς στην Ευρώπη. Η ΔΕΗ «μεταρρυθμίστηκε» κατά τρόπο ακατάλληλο για την ενεργειακή απογείωση που απαιτούσε η νέα ενεργειακή περίοδος. Χωρίστηκε τυπικά σε τρείς επιχειρήσεις, μία μητρική τη ΔΕΗ και τρεις θυγατρικές ΔΕΔΔΗΕ, ΑΔΜΗΕ και ΔΕΗ Ανανεώσιμες, δημιουργήθηκε παράλληλα μια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας με αδιαφανή και διαβλητό τρόπο, προκειμένου να διευκολύνει τη διείσδυση των ιδιωτών παραγωγών και προμηθευτών στον τομέα της ενέργειας, αγορά μαϊμού την είχαν χαρακτηρίσει κορυφαία στελέχη της ΝΔ (Αθανασόπουλος και Παλαιοκρασσάς). Διατηρήθηκε και ενισχύθηκε η λιγνιτική παραγωγή για να καλυφθούν συντεχνιακές και τοπικές πελατειακές απαιτήσεις στη Δυτική Μακεδονία, αντί να υπάρξει μέριμνα για την ομαλή και δίκαιη και όχι βίαιη μετάβαση στη μεταλιγνιτική περίοδο, προωθήθηκαν με άναρχο και σπάταλο τρόπο οι ανανεώσιμες πηγές, αγνοήθηκαν οι άλλες εναλλακτικές μορφές ενέργειας (βιοκαύσιμα, γεωθερμία, ηλεκτρισμό στις μεταφορές κ.ά.), διαιωνίστηκε η εξάρτηση από τους υδρογονάνθρακες σε υψηλό επίπεδο.
Ενισχύθηκε η σπάταλη ενεργειακών πόρων, με τη διείσδυση του φυσικού αερίου αφού η βασική του χρήση περιορίστηκε στην κοστοβόρα παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αντί να προωθηθεί στη φτηνή και λιγότερο ρυπογόνα άμεση καύση σε νοικοκυριά και βιομηχανία. Διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα το κόστος προμήθειας πετρελαίου για τους καταναλωτές που συνεχίζει να ακριβοπληρώνεται και να ρυπαίνει μέχρι σήμερα στις μεταφορές, στη θέρμανση και τα νησιά μας. Παράλληλα, η βύθιση της κατανάλωσης ενέργειας, που προκλήθηκε από την κρίση της τελευταίας δεκαετίας, συνέβαλε στη διατήρηση της επάρκειας του διασυνδεδεμένου συστήματος, παρά τις καθυστερήσεις της αναδιάρθρωσης του ενεργειακού τομέα.
Το βαρύ φορτίο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε μπροστά σε πολύ σημαντικές εκκρεμότητες στον ενεργειακό τομέα που διογκώθηκαν με τις υπερφίαλες απαιτήσεις των δανειστών. Η πρόχειρη δημιουργία της ενεργειακής αγοράς ενέργειας, οι σπάταλες επιλογές στο φυσικό αέριο και στις εξαγωγές και εισαγωγές αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η ανεξέλεγκτη και πολυδάπανη πρωταρχική διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών, η καθυστέρηση του εκσυγχρονισμού και της αναβάθμισης των δικτύων διανομής και προμήθειας του ρεύματος, η απαγόρευση της ΔΕΗ να επενδύσει στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας, οι απαιτήσεις των θεσμών και η στρεβλή προσπάθεια των μνημονιακών κυβερνήσεων να προσαρμόσουν το ενεργειακό τοπίο στα ευρωπαϊκά πρότυπα, κυρίως με ιδιωτικοποιήσεις μέρους της ΔΕΗ και των δικτύων μεταφοράς, δυσκόλεψαν την όποια προσπάθεια ανέλαβε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ να διορθώσει την κατάσταση.
Η εγκατάλειψη της βέλτιστης αξιοποίησης του φυσικού αερίου στην άμεση καύση και οι πιέσεις των δανειστών για εκσυγχρονισμό του ενεργειακού συστήματος μέσω νέων ευνοϊκών ρυθμίσεων για τους ιδιώτες παραγωγούς και προμηθευτές (περιορισμός της παραγωγής και προμήθειας της ΔΕΗ κατά 50%, δημοπρασίες ΝΟΜΕ κάτω του κόστους από τη ΔΕΗ, προς όφελος των ιδιωτών παραγωγών που όδευαν κυρίως προς εξαγωγές), είχε οδηγήσει το ενεργειακό σύστημα το 2014 σε αδιέξοδο και ακριβή την τιμολόγηση της ενέργειας. Οι αποσπασματικές ενέργειες των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και ΝΔ στις δύο πρώτες μνημονιακές προσαρμογές συνέτειναν στο διαφαινόμενο αδιέξοδο. Δεν είναι άμοιρη καθυστερήσεων και η πρώτη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ που παρέδωσε την ενεργειακή διαχείριση της ενέργειας σε ένα δογματικό πολιτικό πρόσωπο, ακατάλληλο να διαχειριστεί τα ενεργειακά προβλήματα της χώρας στη κρίσιμη φάση της αναδιάρθρωσής τους σε ένα έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον, με αποτέλεσμα να υπάρξει μια ανεπίτρεπτη χρονική καθυστέρηση στην παρέμβασή της στον κρίσιμο τομέα της ενέργειας.
Τα προδιαγεγραμμένα βήματα
Και στη δύσκολη αυτή φάση το 2015, η ΔΕΗ σήκωσε το περίπου δυσβάστακτο φορτίο της ενεργειακής αναδιάρθρωσης της χώρας χωρίς σοβαρά προβλήματα. Χωρίς επιβαρύνσεις σε βάρος των ελλήνων καταναλωτών που βίωναν τότε λόγω της κρίσης την ενεργειακή φτώχεια, με τις υψηλότερες αυξήσεις τιμών του ρεύματος στην ΕΕ, της τάξης του 60%, από την περίοδο της ΝΔ, με τον υπέρμετρο δανεισμό που είχε φορτωθεί από τις μνημονιακές κυβερνήσεις, με τους αυστηρούς περιορισμούς από τους δανειστές στην παραγωγική βάση της κατά 50% και την υποχρεωτική πώληση ενέργειας κάτω του κόστους στους ιδιώτες με τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ, με τους αναγκαστικούς περιορισμούς της στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών, με τη νομοθετημένη πώληση από τη ΝΔ, της μικρής ΔΕΗ του 30% του παραγωγικού δυναμικού της (συμπεριλαμβανομένων και υδροηλεκτρικών μονάδων) ενώ θα ακολουθούσε μετά και η πώληση του 17% των μετοχών της εναπομένουσας ΔΕΗ, και η πώληση επίσης δια νόμου, του 66% του ΑΔΜΗΕ που σήμερα ανθεί ως ανεξάρτητη δημόσια επιχείρηση δικτύων μεταφοράς.
Κατάφερε να βγει αλώβητη
Ακόμη με ληξιπρόθεσμες οφειλές καταναλωτών ενός δισ. ευρώ το 2015, κατάφερε να βγει αλώβητη από την κρίση και να επιχειρήσει παράλληλα τον απαραίτητο εκσυγχρονισμό της, στις νέες έντονα ανταγωνιστικές συνθήκες της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς.
Τελικά η ΔΕΗ άντεξε στην απομάστευση ίδιων πόρων από της δημοπρασίες ΝΟΜΕ, αντιμετώπισε τον έντονο ανταγωνισμό στην παραγωγή και τις δυσκολίες του δραστικού περιορισμού μεγάλου μέρους του πελατολογίου της, σύμφωνα με τους περιορισμούς των δανειστών, κάλυψε την αύξηση του κόστους των εμπορεύσιμων ρύπων λιγνίτη και αντιμετώπισε το δυσβάστακτο επί πλέον φορτίο του προσωπικού της που ήταν αναντίστοιχο πλέον από τις πραγματικές ανάγκες της. Σχεδίασε και κάλυψε προσεκτικά τη επιβαρυμένη δανειοδότησή της, προχώρησε στη συμβολαιοποιημένη από πριν κατασκευή της νέας λιγνιτικής μονάδας της Πτολεμαΐδας 5, (προϋπολογισμού 1,5 δισ. ευρώ) και αντιμετώπισε την απώλεια εσόδων της από την πλήρη απόσχιση του ΑΔΜΗΕ από τον επιχειρησιακό κορμό της.
Αντιπολίτευση σαν ανέκδοτο
Η αντιπολίτευση και ιδιαίτερα η ΝΔ έδειξε και στον κρίσιμο τομέα της ενέργειας την έλλειψη πολιτικής σοβαρότητας αλλά και τη χυδαιότητα στις εκτιμήσεις της για την ενεργειακή πολιτική της ΔΕΗ, στην περίοδο των προεκλογικών αντιπαραθέσεων. Δήλωσε με θράσος δημόσια δια του αρχηγού της Κυριάκου Μητσοτάκη και των στελεχών της, ότι «η ΔΕΗ, η μεγαλύτερη επιχείρηση της χώρας σήμερα είναι πρακτικά στα όρια της χρεοκοπίας,» και περιέλαβε τη ΔΕΗ «στις βραδυφλεγείς βόμβες», ενώ ο σοβαροφανής Κωστής Χατζηδάκης διαπίστωσε δημοσίως ότι «η ΔΕΗ πάει να γίνει Ολυμπιακή».
Η πραγματικότητα είναι ότι η ΔΕΗ, προωθεί σήμερα τον τριπλό σχεδιασμό της με σχετική επιτυχία παρά τα λογιστικά αποτελέσματα του ισολογισμού της του 2018 και σύντομα θα επιστρέψει στην κερδοφορία με άνεση. Αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην έκβαση της αποεπένδυσης των προς πώληση λιγνιτικών μονάδων της, που θα λύσουν και άλλα προβλήματα όπως την κατάργηση των δημοπρασιών ΝΟΜΕ, την αφαίρεση της αντίστοιχης ζημίας από το κόστος αγοράς δικαιωμάτων ρύπων και τη βελτίωση του ισολογισμού της. Προωθεί σχέδιο για τιτλοποίηση των οφειλών των πελατών της κατά τα διεθνή πρότυπα, με στόχο να αντλήσει νέα κεφάλαια για επενδύσεις ΑΠΕ, αφού για πρώτη φορά βελτιώνεται η πιστοληπτική της αξιοπιστία και διαμορφώνεται θετικό κλίμα στο μέτωπο του περιορισμού των ανεξόφλητων οφειλών των πελατών της. Ο τρίτος στόχος της είναι η ταχύρυθμη ανάπτυξη των ανανεώσιμων και εναλλακτικών μορφών ενέργειας μετά την ενσωμάτωση στη μητρική εταιρεία της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, που βραδυπορούσε στην ανάπτυξη των ΑΠΕ, που αποτελούν βασική στρατηγική επιλογή για τη χώρα και την Ευρώπη. Μετά από όλα αυτά είναι το πιο σύντομο ανέκδοτο, η δήθεν κατάρρευση της ΔΕΗ, όπως ισχυρίζεται με κωμικό τρόπο η ΝΔ.
Νίκος Καϊμάκης

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου