"Στο φως της δημιουργίας" - Προσφορά στον πολιτισμό το συλλεκτικό ημερολόγιο της ΔΕΗ για το 2018

 

Για δεύτερη χρονιά η ΔΕΗ Α.Ε. προχώρησε στην έκδοση Συλλεκτικού Ημερολογίου με τον τίτλο: ΔΕΗ: Στο φως της δημιουργίας…

Το φετινό Συλλεκτικό Ημερολόγιο είναι αφιερωμένο στην τέχνη: παρουσιάζονται καλλιτέχνες που είτε εντάχθηκαν στο δυναμικό της είτε συνεργάστηκαν με την Επιχείρηση σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Περιλαμβάνει σπάνια εικονογραφικά τεκμήρια, πολλά από τα οποία δημοσιεύονται για πρώτη φορά, προσδίδοντας και αναδεικνύοντας μια άλλη διάσταση στη δημόσια εικόνα αλλά και στην ιστορία της ΔΕΗ: την

εικαστική, που υπερβαίνει τον χώρο και τον χρόνο.

Δημήτρης Μεγαλίδης (1908-1979), Μετά το μόχθο, 1958 - Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ

Αλέξανδρος Κορογιαννάκης (1906-1966), Εσωτερικό του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Αγίου Γεωργίου στο Κερατσίνι - Συλλογή Έργων Τέχνης ΔΕΗ

Ο Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος ΔΕΗ Α.Ε., κύριος Μανόλης M. Παναγιωτάκης, προλογίζοντας το Ημερολόγιο υπογραμμίζει: «Στο επίκεντρο των έργων τέχνης που συνδέονται με τη ΔΕΗ τίθεται πάντοτε ο άνθρωπος: άλλοτε με ενάργεια και άλλοτε υπαινιχτικά. Και αυτή η κατά βάση ανθρωποκεντρική αντίληψη διέπει την πορεία της Επιχείρησης από τότε έως σήμερα. Είτε πρόκειται για τους «δικούς της ανθρώπους» είτε πρόκειται γενικότερα για την κοινωνία, η ΔΕΗ κινείται σταθερά, διαχρονικά με αυτήν τη φιλοσοφία. […]

Ο Σπύρος Βασιλείου (1902 ή 1903 - 1985) σε στιγμές δημιουργίας στο περίπτερο της ΔΕΗ το 1965 - Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ

Σπύρος Βασιλείου (1902 ή 1903 - 1985), Σύνθεση με καράβι, ΔΕΘ 1965 Περίπτερο ΔΕΗ – Ιστορικό αρχείο ΔΕΗ

»Κύριος μοχλός της ανάπτυξής μας είναι και θα είναι η κοινωνία – και δέσμευσή μας με συνέπεια, η επένδυση και η προσφορά μας σε πολιτισμό και παιδεία, δημιουργώντας καλύτερες προϋποθέσεις και προοπτικές για το σήμερα και το αύριο. Και αυτά δεν είναι αναπόφευκτο να αναιρεθούν, κάθε άλλο, από τον νέο ρόλο που μας επιφυλάσσει το νέο πλαίσιο των υπερεθνικών πολιτικών, κανόνων και ρυθμίσεων στον κόσμο και στο γίγνεσθαι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία έχουμε επιλέξει να ανήκουμε.

Από το ημερολόγιο του 1959 που φιλοτέχνησε ο Πέτρος Ραδοβίτης για τη ΔΕΗ: «Το 1908 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το πρώτο τηλεφωνικό κέντρο για 200 συνδρομητές», Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ

Άποψη από την έκθεση του γλύπτη Χρήστου Καπράλου (1909-1993, όρθιος, δεύτερος από αριστερά) στο κατάστημα της Ηλεκτρικής Εταιρείας Αθηνών-Πειραιώς στη συμβολή των οδών Σταδίου και Βουκουρεστίου (Μάιος-Ιούνιος 1957). Στο βάθος διακρίνονται τμήματα από τη ζ

Έναν ρόλο σε συνθήκες αγοράς και ανταγωνισμού, που απαιτεί και συνεπάγεται λειτουργία με έντονα εταιρικά χαρακτηριστικά και επιχειρηματικότητα. Γιατί εδώ παρεμβαίνει η κοσμοαντίληψη αυτών που διοικούν, διαχειρίζονται και αποφασίζουν. Μια κοσμοαντίληψη που βλέπει την ανάπτυξη με επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Άλλωστε το ίδιο το προϊόν, ο ηλεκτρισμός σήμερα, οι ενεργειακές υπηρεσίες αύριο, τον άνθρωπο και την κοινωνία πρωτίστως εξυπηρετούν».

Γεώργιος Γ. Δορκοφίκης, Μάθημα σε τάξη των Παιδικών Εξοχών της Υπηρεσίας Κοινωνικής Προνοίας της Ηλεκτρικής Εταιρείας Αθηνών-Πειραιώς, Άνω Ηράκλειο, καλοκαίρι 1943 - Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ

Emile (Αιμίλιος Σεράφης), Εργασίες στον νέο λέβητα του Σταθμού Νέου Φαλήρου, Ιούνιος 1950 - Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ

Και καταλήγει ως εξής: «Η ΔΕΗ λοιπόν πρωτοπορεί ακόμη και σε αυτήν την καθ’ όλα δύσκολη εποχή των κρίσεων και των ριζικών μετασχηματισμών. Όραμά μας, να εξαλείψουμε παθογένειες, να αποτρέψουμε μεταστροφές και οπισθοδρομήσεις, να αποκαταστήσουμε στρεβλώσεις, να συντονιστούμε και να ανταποκριθούμε στα κελεύσματα των καιρών, να εκσυγχρονιστούμε, να συμπράξουμε, να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας. Αυτή θα είναι η ΔΕΗ του –όχι μακρινού– μέλλοντος. Διαφορετική, μα και ισχυρότερη».

Θανάσης Τσαγκρής (γ. 1922), «Το Ρουρ της Ελλάδος», η πρώτη ηλεκτροπαραγωγός μονάδα του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Πτολεμαΐδας, 1959 - Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ

Γιάννης Κυριακίδης (1924-2016), Στο χριστουγεννιάτικο δέντρο του Κέντρου Εξυπηρετήσεως Πελατών της ΔΕΗ, Θεσσαλονίκη, Δεκέμβριος 1963 - Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ

Το Συλλεκτικό Ημερολόγιο παρουσιάζει μοναδικά έργα των ζωγράφων Σπύρου Βασιλείου (1902 ή 1903 - 1985), ο οποίος φιλοτέχνησε το περίπτερο της ΔΕΗ στη ΔΕΘ από το 1964 έως το 1973, Δημήτρη Μεγαλίδη (1908-1979), Αλέξανδρου Κορογιαννάκη (1906-1966) και Νικόλαου Ξένου (1908-1983), καθώς και ανάγλυφα του κορυφαίου γλύπτη Χρήστου Καπράλου (19091993). Επίσης, ευφάνταστα χαρακτικά με θέμα τον ηλεκτρισμό του Πέτρου Ραδοβίτη. Περιλαμβάνει ακόμη μοναδικές φωτογραφικές λήψεις των σημαντικών φωτογράφων Κώστα
Μπαλάφα (1920-2011), Θανάση Τσαγκρή (γ. 1922), Γιάννη Κυριακίδη (1924-2016), αλλά και των Γεώργιου Γ. Δορκοφίκη και Emile (Αιμίλιος Σεράφης), που αποτύπωσαν όψεις από τη διαδρομή της Ηλεκτρικής Εταιρείας Αθηνών-Πειραιώς. 

Κώστας Μπαλάφας (1920-2011), Στο πιο ψηλό γαιόφραγμα της Ευρώπης, στον Υδροηλεκτρικό Σταθμό Κρεμαστών στο συγκρότημα του Αχελώου, Ιούλιος 1965 - Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ

Διαβάστε το Εισαγωγικό σημείωμα της ιστορικού κας. Γεωργίας Μ. Πανσεληνά:

Γιατί, άραγε, μια επιχείρηση που εκ πρώτης ουδεμία σχέση έχει με τον κόσμο της τέχνης αναζητά –μάλλον επίμονα– τη ματιά του καλλιτέχνη; Και αν ετούτο μπορεί εύκολα να δικαιολογηθεί για μια δεδομένη στιγμή –για λόγους, συνηθέστερα, διαφημιστικούς ή με αφορμή μία επέτειο–, ποια θα ήταν η απάντηση αναυτόγινόταν σε βάθος χρόνου καιμε διαφορετικές εικαστικές εκφράσεις και εκφραστές; Επιπλέον, τι θα μπορούσε να ισχύειστην περίπτωση μιας δημόσιας επιχείρησης και επομένως δεσπόζουσας στον τομέα της;

Ομολογώ πως άρχισα σταδιακά να αντιλαμβάνομαι –και να διερωτώμαι για– αυτήν την «ένωση» της τέχνης με την Επιχείρηση κατά τη διάρκεια της προηγούμενης έρευνας που οδήγησε στην έκδοση του πρώτου συλλεκτικού ημερολογίου της ΔΕΗ. Δεν γνώριζα, βεβαίως, ούτε το βάθος ούτε την ένταση. Σιγά σιγά ξεκίνησε η αποκάλυψη. Και όπως συμβαίνει συχνά στις αναζητήσεις και στη συλλογή ψηφίδων από πρότερους χρόνους, άρχισε η διαδικασία της «συγκόλλησης». Κάποια πράγματα έχουν ειπωθεί, κάποια έχουν γραφεί, κάποια ήταν έως σήμερα άγνωστα και κάποια παραμένουν αφανή. Δεν είχαν ποτέ όλα ετούτα συνδεθεί.

Το φετινό συλλεκτικό ημερολόγιο της ΔΕΗ θέλησε ναφέρει στο φως ένα δείγμα από τα πορίσματα μιας εν εξελίξει έρευνας. Να προσφέρει μια μόνο γεύση –πρόγευση, για την ακρίβεια– από αυτό το αντάμωμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας με την Επιχείρηση.

Εν έτει 1960 η ΔΕΗ πρωτοπορεί με το λεύκωμα Αλιβέρι: μέσααπό την τέχνη του Δημήτρη Μεγαλίδη (1908-1979),«του ζωγράφου που ξανάφερε στην επιφάνεια του ενδιαφέροντος τους υπόγειους ανθρώπους του Ζερμινάλ του Ζολά» με μια άλλη όμως προοπτική,«εμπλουτίζει την ελληνική εικονογραφία μ’ ένα έργο εργατικής ρώμης και παραγωγικής σημασίας», σύμφωνα με την αποτίμηση του καθηγητή της ιστορίας της τέχνης Άγγελου Γ. Προκοπίου.

Σε έναν εγνωσμένης αξίας φωτογράφο, στον Κώστα Μπαλάφα (1920-2011), ανατίθεται το 1951 το Τμήμα Ανατυπώσεων. Θα εργαστεί στη ΔΕΗ επί μία 30ετία και θα προσφέρει την ίδια του την τέχνη στην αποτύπωση ενός τεχνικού θαύματος της εποχής, του υδροηλεκτρικού έργου των Κρεμαστών του Αχελώου, καταγράφοντας με τη μαγεία του φακού του, για πέντε συναπτά χρόνια, την εξέλιξή του αλλά και την αναδιαμόρφωση του τοπίου.

Η δημιουργική πέννα του –εν πολλοίς άγνωστου– Πέτρου Ραδοβίτη, που εντάσσεται στο δυναμικό της Επιχείρησης προς τα τέλη της δεκαετίας του 1950, ανιχνεύεται σε πλείστες επικοινωνιακές δράσεις της ΔΕΗ, εφαρμόζοντας εντυπωσιακές σε ποικιλία τεχνικές.

Ο Σπύρος Βασιλείου (1902 ή 1903 - 1985), ο νεωτεριστής καλλιτέχνης που υπέγραψε περί τις 6.000 δημιουργίες και άφησε ανεξίτηλατα σημάδια του στην ιστορία της ελληνικής τέχνης, ανέλαβε, για δέκα συναπτά έτη, από το 1964 έως το 1973, τη φιλοτέχνηση του περιπτέρου της Επιχείρησης στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Γι’ αυτές τις συμπράξεις και για τα επιτυχή περάσματα από τη σύνθεση στην εφαρμογή, μίλησε ο ζωγράφος το 1969, όταν προσπαθούσε να προσδώσει στα έργα του τη φωτοκινητική διάσταση: «Εκείνο όμως που θέλω να τονίσω είναι η εκτίμηση που τρέφω στους Έλληνες τεχνίτες που ακόμη και σήμερα διατηρούν το μεράκι των παλαιών μαστόρων. Και στο θέατρο και στην ΔΕΗ έχω συνεργασθή με τεχνίτες, που με πραγματική αξιοσύνη και επιδεξιότητα, εκτελούν εργασίες λεπτές και πολύπλοκες. Οι συνδέσεις και τα φώτα που κινούνται εφέτος στο περίπτερο της ΔΕΗ υπερβαίνουν τις 15.000, αυτό σημαίνει σύνθετη και πολύπλοκη ηλεκτρολογική δουλειά».

Ο Χρήστος Καπράλος (1909-1993), ο καλλιτέχνης που ύμνησε με τη γλυπτική του τον άνθρωπο, τον Άγνωστο Έλληνα που συμπορεύτηκε με τη μοίρα της πατρίδας του, συναντήθηκε με την Ηλεκτρική Εταιρεία Αθηνών-Πειραιώς (ΗΕΑΠ) στο ξεκίνημα της καριέρας του.Σφράγισε με τη δημιουργία του,το Μνημείο Πεσόντων στη Μάχη της Ηλεκτρικής, το οποίο μόλις πρόσφατα τεκμηριώθηκε και του αποδόθηκε, μία από τις σημαντικές –όσο και φαλκιδευμένες– όψεις της νεώτερης ιστορίας. Παράλληλα, η Μάνα, ένα από τα πιο συγκλονιστικά γλυπτά του, τοποθετήθηκε το 1950 στον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Αγίου Γεωργίου, όπου βρίσκεται έως σήμερα. Στην ΗΕΑΠ οφείλεται και η πρώτη παρουσίαση, το 1957, της παγκόσμιας ακτινοβολίας σύνθεσής του Το Μνημείο της Μάχης της Πίνδου.

Το 1960 η ΗΕΑΠ πέρασε στονέλεγχο της ΔΕΗ και την προικοδότησε με τα πολιτιστικά αγαθά της. Οι φωτογράφοι της Γεώργιος Γ. Δορκοφίκης και Emile (Αιμίλιος Σεράφης) αποτύπωσαν με σπάνια δεξιοτεχνία το πέρασμα της Ηλεκτρικής Εταιρείας στην ιστορία. Από την άλλη, ο χαράκτης, που ποτέ δεν εγκατέλειψε τη ζωγραφική, ο Αλέξανδρος Κορογιαννάκης (1906-1966), προσέδωσε τη δική του εικαστική πνοή στηδιαφημιστική προβολή της ΗΕΑΠ όταν γιόρτασε την30ετία της. Αλλά και ο ζωγράφος Νικόλαος Ξένος (1908-1983) κλήθηκε –άγνωστο ακόμη πώς– να απεικονίσει τον Σταθμό Αγίου Γεωργίου.

Στον καταξιωμένο διεθνώς φωτογράφο Θανάση Τσαγκρή (γ. 1922) πιστώνεται η ανάπτυξη του Φωτογραφικού Εργαστηρίου της ΔΕΗ, καθώς και οι ιδιαίτερου ύφους φωτογραφίες του από τα υδροηλεκτρικά και θερμοηλεκτρικά εργοστάσια της Επιχείρησης. Ο δε Γιάννης Κυριακίδης (1924-2016) κάλυψε με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο τις δράσεις της ΔΕΗ στη βόρεια Ελλάδα, ιδίως στη Θεσσαλονίκη, «στο λιμάνι της ψυχής του».

Ωστόσο, δεν είναι αυτές οι μοναδικές περιπτώσεις που η ΔΕΗ συνέπραξε με κορυφαίους εκφραστές της πρωτοπορίας.Συνεργάστηκε με τονΔημήτρη Χαρισιάδη(1911-1993), από τους πλέον εμβληματικούς εκπροσώπους της ελληνικής βιομηχανικής φωτογραφίας, τον ΧαράλαμποΣαλμάνη (1918-1988), τον εισηγητή της έγχρωμης φωτογραφίας στην Ελλάδα, τον Νίκο Μαυρογένη, που ανέλαβε την ευθύνη του Φωτογραφικού Τμήματος της ΔΕΗ το 1951, με άξιο συνεχιστή του τον Νίκο Γκιζίκη,ο οποίος ασχολήθηκε και με τη διαφημιστική φωτογραφία.

Ταυτόχρονα, έντονο ήταν το ενδιαφέρον της ΔΕΗ για τις εικαστικές αναζητήσεις των ίδιων των εργαζομένων της. Μάλιστα το 1976διαμόρφωσε στα κεντρικά γραφεία της ειδική αίθουσα για μόνιμη διοργάνωση καλλιτεχνικών εκθέσεων: τη χρονιά αυτήν εγκαινιάστηκαν τρεις εκθέσεις, ενώ ανατέθηκε σε επιτροπή από επιμελητές της Σχολής Καλών Τεχνών του ΕΜΠ η αξιολόγηση και η επιλογήτων έργων προς βράβευση. Σε αυτόν τον προσανατολισμό, η Επιχείρηση προσέφερε το 1997 ένα βήμα προβολής και ανάδειξης νεαρών δημιουργών στο πλαίσιο του Πανελλήνιου Μαθητικού Διαγωνισμού Ζωγραφικής.

«Ένα πραγματικό έργο τέχνης δεν τελειώνει ποτέ», πρέσβευε ο μεγάλος διανοητής του περασμένου αιώνα Paul Valéry. Αρκεί, θα συμπληρώναμε, να διασωθεί για να φωτίσει τα μελλούμενα.

Το –για δεύτερη χρονιά εγχείρημα– οφείλεται στον Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο ΔΕΗ Α.Ε., κύριο Μανόλη Μ. Παναγιωτάκη. Θερμές οι ευχαριστίες για τη σταθερή εμπιστοσύνη και την υποστήριξή του.

Ευχαριστίες απευθύνονται στις αρμόδιες υπηρεσίες της ΔΕΗ, κυρίως στη Διεύθυνση Εταιρικών Σχέσεων & Επικοινωνίας (ΔΕΣΕ),που στήριξε την έκδοση και μέσω του Ιστορικού και Φωτογραφικού Αρχείου ΔΕΗ, από τονπλούτο του οποίου αντλήθηκε το εικονογραφικό και αρχειακό υλικό. Στη Μαρία Μαυροειδή, για τη συμβολή της σε όλα τα στάδια, από την έρευνα έως την υλοποίηση της έκδοσης.Επίσης, στον Δημήτρη Ρίζο, όχι μόνο για τη φωτογράφηση του έργου Στο ορυχείο του Σπύρου Βασιλείου, αλλά και για τη συνδρομή του στον εντοπισμό σπάνιων φωτογραφικών τεκμηρίων.

Στη θαυμαστή συνάντηση, λοιπόν, της τέχνης και της ΔΕΗ, εκεί που δύο κόσμοι ανταμώνουν για να προσφέρουν μια άλλη διάσταση πέρα από τα δεσμά του χρόνου…

 energypress.gr