Το "ραγισμένο γυαλί" της ΔΕΗ και η αναζήτηση πυξίδας

 

Του Γιώργου Φιντικάκη

Το μεγαλύτερο στοίχημα της ιστορίας της από τότε που ιδρύθηκε, καλείται να κερδίσει μέσα στους επόμενους μήνες η διοίκηση της ΔΕΗ, και μάλιστα σε συνθήκες κάθε άλλο παρά ευνοϊκές για την ίδια, προκειμένου να μην καταντήσει ένας απλός θεατής των εξελίξεων που έχουν δρομολογηθεί στην αγορά ηλεκτρισμού. 

Όχι μόνο πρέπει να βάλει τάχιστα σε τάξη τα "φέσια" της επιχείρησης, ύψους 2,3 δισ. ευρώ, και να πετύχει την καλύτερη δυνατή πώληση του 24% του ΑΔΜΗΕ, αλλά και να μεθοδεύσει με τον πιο ευνοϊκό για τη ΔΕΗ τρόπο την υποχρεωτική από το μνημόνιο συρρίκνωση του μεριδίου της εταιρείας από 90% σήμερα σε κάτω του 50% το 2019. Και όλα αυτά σε μια στιγμή που οι ανταγωνιστές της ΔΕΗ βρίσκονται ήδη ένα βήμα πιο μπροστά, μέσω των συνεργιών τους με τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών.

Θα τα καταφέρει; Άγνωστο, πόσο μάλλον όταν οι εξελίξεις τρέχουν με τη δική τους δυναμική, και η ΔΕΗ δεν έχει μέχρι σήμερα δείξει αντανακλαστικά ικανά να αντιμετωπίσουν τόσο σύνθετες προκλήσεις, όταν μάλιστα αυτές εκδηλώνονται ταυτόχρονα σε πολλαπλά επίπεδα.

Από τα "φέσια"

Αν η μία πτυχή του προβλήματος αφορά την ικανότητα της μεγαλύτερης ελληνικής βιομηχανικής επιχείρησης να επιλέξει τη σωστή στρατηγική για να συμβαδίσει με τα νέα δεδομένα, η άλλη αφορά τους απλήρωτους λογαριασμούς και την πολιτική αποκοπών ρεύματος στους ασυνεπείς. Τα "φέσια" ανέρχονται σε 2,3 δισ. ευρώ, και για όσους δεν ανταποκρίνονται στην ευνοϊκή ρύθμιση των 36 δόσεων που "τρέχει", ένας τρόπος αντιμετώπισης υπάρχει, το κατέβασμα του διακόπτη. Εδώ η ΔΕΗ έχει δίκιο που φωνάζει ότι μένει με το "μουτζούρι" στο χέρι, αφού ουδείς ιδιώτης δέχεται να πάρει στο χαρτοφυλάκιό του πελάτες με χαμηλά περιθώρια κέρδους ή που δεν πληρώνουν τους λογαριασμούς τους. Έλα, όμως που οι διακοπές ρεύματος έχουν κοινωνικο-πολιτικό αντίκτυπο, και οι καταγγελίες τους επόμενους μήνες εναντίον της ΔΕΗ για διακοπές ακόμη και σε ευάλωτα άτομα θα φουντώσουν, ανάλογα με τις εντολές αποκοπής στους ασυνεπείς. Σε μια στιγμή συνεχιζόμενης οικονομικής ύφεσης, το μπλακ άουτ από τη ΔΕΗ, έστω και για λίγες ώρες, σε χιλιάδες οφειλέτες, θα τύχει της πολιτικής στήριξης από την κυβέρνηση;

Στην απώλεια του ΑΔΜΗΕ

Στο μέτωπο του ΑΔΜΗΕ, το πρώτο βήμα μιας σειράς σημαντικών μεταρρυθμίσεων που θα εφαρμοστούν τους επόμενους μήνες, τρεις είναι οι ενδιαφερόμενοι που συνεχίζουν στο διαγωνισμό για την πώληση του 24% σε στρατηγικό επενδυτή. Η ιταλική Terna, η γαλλική RTE (θυγατρική της EDF) και η κινεζική State Grid Corporation of China, που διαθέτει και τη μεγαλύτερη "δύναμη πυρός" από πλευράς ρευστότητας. Τα καλά νέα για τη ΔΕΗ είναι ότι αν ο διαγωνισμός πάει καλά, η επιχείρηση θα διασφαλίσει ένα ικανοποιητικό εφάπαξ έσοδο, προκειμένου να κλείσει "τρύπες" και να πάρει μια σημαντική οικονομική ανάσα. Τα κακά νέα, είναι ότι με την απόσχιση του ΑΔΜΗΕ, χάνει τον έλεγχο του πολυτιμότερου περιουσιακού της στοιχείου που τροφοδοτούσε με ρευστότητα τον ισολογισμό της. Σε επίπεδο EBITDA θα χάσει ποσά άνω των 300 εκατ. ευρώ ετησίως, την ίδια στιγμή που τα "φέσια" παραμένουν σταθερά υψηλά.

Και στη μάχη για τα 3 εκατομμύρια των πελατών

Το μερίδιο των ιδιωτών ανταγωνιστών της σημείωσε τον Ιούνιο (τελευταία επίσημα στοιχεία) μικρή αύξηση και ανήλθε στο 9,56%, από 9,26% τον Μάιο, καθώς η έκπτωση 15% που ανακοίνωσε η επιχείρηση στα τιμολόγιά της "φρέναρε" κάπως τη διαρροή των πελατών της. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα ξαναπάρει πάλι τα πάνω της από τον Σεπτέμβριο και μετά, οπότε και πρόκειται να ξεκινήσει η πρώτη υποχρεωτική από τη ΔΕΗ δημοπρασία πώλησης προθεσμιακών προϊόντων ρεύματος σε ιδιώτες (γνωστές ως ΝΟΜΕ). Η μνημονιακή δέσμευση ορίζει ότι με εργαλείο τις δημοπρασίες, το μερίδιό της ΔΕΗ θα πρέπει να έχει περιορισθεί από περίπου 90% σήμερα σε κάτω του 50% ως το 2019. Δηλαδή εντός των επόμενων δυόμισι ετών, 3 από τους 7 εκατομμύρια πελάτες της, θα πρέπει να έχουν αλλάξει υποχρεωτικά προμηθευτή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πορεία των εσόδων της και τις δυνατότητες απομόχλευσης του ισολογισμού της.

Από την πλευρά της η ΔΕΗ έχει εξαγγείλει ένα δικός της σχέδιο, σε μια προσπάθεια να "ακυρώσει" στη πράξη τις δημοπρασίες που θεωρεί ότι την καταδικάζουν να μείνει με τους προβληματικούς της πελάτες, αλλά και να πουλά στους ανταγωνιστές της μέρος της λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής της παραγωγής, σε χαμηλές τιμές που θα τους αφήνουν περιθώρια κέρδους. Να δημιουργήσει εταιρείες λιανικής, με πελάτες από όλες τις κατηγορίες (καλοπληρωτές, κακοπληρωτές, κλπ), τις οποίες θα διαθέσει, μέσω διαγωνισμού και έναντι ανταλλάγματος, στους άλλους προμηθευτές. Η πρώτη εταιρεία μάλιστα, με μερίδιο 6-7%, δηλαδή περίπου 400.000 πελάτες, έχει ανακοινωθεί ότι θα είναι έτοιμη τον Σεπτέμβριο, ταυτόχρονα δηλαδή με την προκήρυξη της πρώτης δημοπρασίας ρεύματος. Η προσδοκία της ΔΕΗ είναι ότι αν αυτό που θα "βγάλει" προς πώληση είναι ελκυστικό ως προϊόν για τους προμηθευτές και πράγματι περπατήσει (έστω και με αργούς ρυθμούς καθώς αποτελεί μια χρονοβόρα διαδικασία), τότε θα μειωθούν στη συνέχεια και οι ποσότητες ενέργειας που θα υποχρεούται να βγάζει στις δημοπρασίες.

Εδώ κάπου αρχίζει η σύγχυση

Τι λένε οι δανειστές, που επίσημα δεν έχουν ακόμη πάρει θέση, για την πρόθεση της ΔΕΗ να "ακυρώσει" τις δημοπρασίες; Συμβιβάζονται αυτά τα δύο, δηλαδή και δημοπρασίες, αλλά και πώληση από τη ΔΕΗ εταιρειών σε ιδιώτες ; Τι λόγο έχει ένας ιδιώτης ανταγωνιστής της ΔΕΗ να προσθέσει στο υγιές σήμερα χαρτοφυλάκιό του πελάτες με χαμηλά περιθώρια κέρδους ή πελάτες που δεν πληρώνουν τους λογαριασμούς τους, όταν χωρίς να επενδύσει, μπορεί, να κερδίζει μόνο τους "καλούς" πελάτες της επιχείρησης προσφέροντάς τους εκπτώσεις; Απαντήσεις στα παραπάνω θα δοθούν μόνο στη πράξη.

Αφενός όταν θα καθορισθεί προσεχώς από το υπουργείο Ενέργειας η τιμή εκκίνησης της πρώτης δημοπρασίας, που εφόσον κινείται έστω και οριακά κάτω από την τρέχουσα Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ), όπως και αναμένεται να γίνει, η συμμετοχή των ιδιωτών, με βάση τα όσα οι ίδιοι λένε, θα είναι ισχυρή. Κι αυτό καθώς θα τους διασφαλίζει σταθερή τιμή για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. για 12 μήνες), όταν όλα τα δεδομένα συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι η ΟΤΣ πρόκειται να αυξηθεί. Αφετέρου, μένει να φανεί πότε η ΔΕΗ θα παρουσιάσει την πρώτη εταιρεία λιανικής προς πώληση, αυτή με τους 400.000 πελάτες, το κίνητρο για την παραμονή των οποίων σε αυτήν, άρα και για να επιδείξουν ενδιαφέρον οι δυνητικοί αγοραστές, θα είναι η προσφορά εκ μέρους της ΔΕΗ σταθερού τιμολογίου χονδρικής για διάστημα τουλάχιστον 12 μηνών.

Μέλλον έχει μόνο με συμπράξεις

Σαν να μην έφταναν οι παραπάνω προκλήσεις για την ΔΕΗ, υπάρχει και η "απόσταση" που χωρίζει τον εποπτεύοντα υπουργό Ενέργειας Πάνο Σκουρλέτη από τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της επιχείρησης Μανώλη Παναγιωτάκη ως προς το ποια είναι η βέλτιστη στρατηγική που πρέπει να επιλεγεί για την "επόμενη ημέρα". Ο Σκουρλέτης θεωρεί πως το βασικό "όπλο" για να υπερβεί η ΔΕΗ τα εμπόδια που έχει μπροστά της, είναι οι συμπράξεις με άλλους παίκτες στην παραγωγή, και με διεθνείς συμμαχίες, πρωτοβουλία που έχει ρίξει ο ίδιος στο τραπέζι, πριν από πολλούς μήνες, δίχως ωστόσο να την υιοθετήσει ο Παναγιωτάκης. Σε πρόσφατες διαρροές του υπουργείου για την από εδώ και πέρα στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει η ΔΕΗ, το μήνυμα ήταν σαφές: Μόνο η πρακτική των συμπράξεων (στη παραγωγή) μπορεί να ωθήσει τη ΔEΗ στη νέα εποχή διαφυλάσσοντας τον όμιλο. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει άνοιγμα σε νέους ενεργειακούς τομείς, πρόσθετα κεφάλαια, αυτόνομα σχήματα με πολλαπλασιαστικά οφέλη, ανταλλαγή τεχνογνωσίας, διεθνείς συμμαχίες, παρουσία σε άλλες χώρες, κ.ο.κ.

Η πρωτοβουλία των συμπράξεων σχετίζεται με τη μνημονιακή υποχρέωση για μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ, και κυρίως με τον φόβο ότι αργά ή γρήγορα θα επανέλθει η πίεση των δανειστών για το παλαιό σχέδιο της "Μικρής ΔΕΗ" ή της μεμονωμένης πώλησης μονάδων. Το σκεπτικό της ιδέας είναι ότι η μεν ΔΕΗ θα εισφέρει σε μια νέα εταιρεία μικρό αριθμό λιγνιτικών και υδροηλεκτρικών της μονάδων, ο δε, ιδιώτης επενδυτής, θα εισφέρει υφιστάμενες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, ενδεχομένως και κάποια κεφάλαια. Το μοντέλο προβλέπει ότι ο ιδιώτης θα έχει το πάνω χέρι στη μεικτή αυτή εταιρεία, δηλαδή μάνατζμεντ και πλειοψηφικό πακέτο τουλάχιστον 51%, ενώ η ΔΕΗ θα περιοριστεί σε ρόλο "παθητικού μετόχου". Δηλαδή δεν θα διαθέτει πλειοψηφία στο ΔΣ της εταιρείας, ούτε δικαίωμα βέτο στις αποφάσεις της, παρά θα κατέχει ένα μερίδιο το πολύ έως 49%, δίχως να αποκλείεται αυτό τελικά να είναι και μικρότερο. Έτσι, θα επιτευχθεί γρηγορότερα, η μνημονιακή υποχρέωση μείωσης του μεριδίου της ΔΕΗ, και ταυτόχρονα θα δοθεί η δυνατότητα στην επιχείρηση να ενισχυθεί με κεφάλαια, να αποκτήσει διεθνείς συμμαχίες, κ.ο.κ. 

Κάθετα αντίθετος ο Μ. Παναγιωτάκης

Η ιδέα βρίσκει κάθετα αντίθετο τον Μ. Παναγιωτάκη, αφού για να υπάρξει επενδυτικό ενδιαφέρον, θα έπρεπε η ΔΕΗ να συνεισφέρει σε μια τέτοια κοινοπραξία εκτός από λιγνιτικές και κάποιες από τις "πολύτιμες" υδροηλεκτρικές της μονάδες, πράγμα για το οποίο ποτέ δεν έχει συναινέσει. Ο ίδιος περιορίζει τις πιθανές συμπράξεις της επιχείρησης στον τομέα της εμπορίας – προμήθειας, και όχι στην δημιουργία κονσόρτσιουμ που θα περιλαμβάνει και μονάδες παραγωγής. Η επιχειρηματολογία του είναι ότι το να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης του μεριδίου της ΔΕΗ στον τομέα της παραγωγής σε ποσοστά κάτω από 50% το 2019 (βρίσκεται σήμερα στα επίπεδα του 60%) είναι ένας εύκολος στόχος και αρκεί η απόσυρση κάποιων ούτως ή άλλως πεπαλαιωμένων μονάδων. Με το σκεπτικό αυτό δεν χρειάζεται να υπάρξει κάποια άλλη κίνηση, όπως η δημιουργία συμπράξεων με ιδιώτες για τη δημιουργία νέων εταιρειών στις οποίες η ΔΕΗ θα έχει μειοψηφικό ποσοστό και ο ιδιώτης πλειοψηφικό. Υπάρχει βέβαια και ο αντίλογος. Αν η ΔΕΗ προχωρούσε σε σύμπραξη μόνο στον τομέα της λιανικής, θα άφηνε χωρίς λύση ένα άλλο παράπλευρο ζήτημα στο οποίο η χώρα οφείλει να βρει απαντήσεις, δηλαδή την παροχή πρόσβασης σε τρίτους στη λιγνιτική υποδομή. Αντίθετα, η λύση των συμπράξεων και στην παραγωγή και στην προμήθεια, επιλύει και το πρόβλημα της απελευθέρωσης της λιγνιτικής αγοράς για το οποίο η χώρα και η ΔΕΗ βρίσκονται εγκαλούμενες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, η τελική απόφαση του οποίου αναμένεται. 

Ζητούμενο η εύρεση "πυξίδας"

Συμπέρασμα: Τους επόμενους μήνες, η ΔΕΗ καλείται να κερδίσει ένα πρωτόγνωρο στοίχημα, όντας ένας γίγαντας με πήλινα πόδια, και δίχως να έχει το περιθώριο να κάνει το οποιοδήποτε λάθος που ίσως της στοιχίσει πολύ ακριβά. Ακόμη και αν δεν περπατήσει η υποχρεωτική από το μνημόνιο πώληση μέσω ΤΑΙΠΕΔ του 17% της ΔΕΗ, η επιχείρηση χρειάζεται έναν πολύ ικανό "καπετάνιο", σαφή στρατηγική για το που μπορεί να πάει μέσα από τη θάλασσα των μνημονιακών δεσμεύσεων, και προφανώς συναίνεση από τη ΓΕΝΟΠ. 

Όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά, και δεδομένης της διάστασης απόψεων μεταξύ Σκουρλέτη-Παναγιωτάκη, πολλοί εκτιμούν ότι προσεχώς, ο εποπτικός ρόλος του υπουργείου στη ΔΕΗ θα γίνει ακόμη πιο στενός. Το αν το "γυαλί" στις σχέσεις των δύο ανδρών θα "κολλήσει" ή θα "σπάσει" οριστικά μένει να φανεί, ωστόσο οι προσωπικές κόντρες ελάχιστα αφορούν την οικονομία και τους εργαζόμενους της ΔΕΗ.

Άραγε το πάλαι πότε κρατικό μονοπώλιο (επί ζημία) στο ρεύμα θα βρει "πυξίδα" για να συμβαδίσει με τα νέα δεδομένα ή θα περιορίζεται ολοένα και περισσότερο σε ρόλο θεατή του πολέμου για τα ιμάτιά του; Πόσο μάλλον όταν δεν θα υπάρχει ένας ξένος στρατηγικός επενδυτής στο μετοχικό του κεφάλαιο για να του προσφέρει τα απαραίτητα κεφάλαια, τη τεχνογνωσία και την πρόσβαση σε νέους ενεργειακούς τομείς.