Τα Βαλκάνια αντιδρούν στους περιορισμούς της ΕΕ για το λιγνίτη - Ποντάρουν σε δωρεάν δικαιώματα

 
Δημήτρης Κοιλάκος

Δέκα νέες λιγνιτικές μονάδες σχεδιάζονται στα Δυτικά Βαλκάνια και συγκεκριμένα στις χώρες της πρώην ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, με τα κράτη να μη φαίνεται να πτοούνται από τις αναμενόμενες αυξήσεις στις τιμές των δικαιωμάτων εκπομπών, εφόσον ενταχθούν στον ευρωπαϊκό μηχανισμό ETS.

Σύμφωνα με ανάλυση της CEE Bankwatch, όπως αναφέρει

το Carbon Pulse, μόνο σε μια από τις 10 περιπτώσεις έχουν ληφθεί υπόψη τα κόστη συμμόρφωσης στις υποχρεώσεις που συνεπάγεται η ένταξη στην αγορά άνθρακα της ΕΕ. 

Υπολογίζεται ότι οι υποδομές αυτές θα μπορούσαν να εκπέμπουν ως και 23,7 εκατ. τόνους CO2 το χρόνο, γεγονός που έχει προκαλέσει τον προβληματισμό των αναλυτών περί του αν και κατά πόσο η λειτουργί των μονάδων θα είναι βιώσιμη.

Κι όμως, παρά το ότι καμία από αυτές τις χώρες δεν έχει προς το παρόν ενταχθεί στο σύστημα ETS, όλες έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να ενταχθούν στην ενιαία αγορά, με τη Σερβία και το Μαυροβούνιο, μάλιστα να βρίσκονται ήδη σε αρκετά προχωρημένες συζητήσεις επί τούτου.

Αυτό που φαίνεται να υπολογίζουν, είναι ότι υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες να ισχύσουν για τις βαλκανικές χώρες μεταβατικά μέτρα, ειδικά σχεδιασμένα για τα φτωχότερα κράτη, ώστε να λάβουν δωρεάν δικαιώματα εκπομπών ως αντιστάθμισμα επενδύσεων για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών τους.

Τα παραπάνω θα αποτελούσαν απλώς μια ειδησεογραφική αναφορά, αν δεν βρισκόμασταν στη συγκεκριμένη περίοδο. Κι αυτό γιατί, τις μέρες αυτές η συζήτηση για τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ έχει φουντώσει. Μάλιστα, οι προβληματισμοί για τη βιώσιμότητά τους συμπλέκονται με το αν και κατά πόσο θα συγκεντρώσουν επενδυτικό ενδιαφέρον στο market test.

Στη συζήτηση αυτή, όμως, συχνά μας διαφεύγει ένας εξόχως σημαντικός παράγοντας: ότι ακόμα βρίσκεται σε εξέλιξη μια ακόμα διαπραγμάτευση, πέραν αυτής της κυβέρνησης με τους δανειστές για τη δεύτερη αξιολόγηση. Μιλάμε, φυσικά, για τη διαπραγμάτευση που διεξάγεται σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο στην ΕΕ για την αναμόρφωση του ETS.

Είναι προφανές, λοιπόν, ότι σε περίπτωση που οριστικοποιηθεί η μη ένταξη της Ελλάδας στους μηχανισμούς αποζημίωσης στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων CO2 (κάτι που πάντως, όπως διαρρέεται από διάφορες πηγές, επ’ ουδενί δεν έχει λήξει ακόμα), τότε θα υπάρχει «αθέμιτος ανταγωνισμός» για την Ελλάδα. Σε μια τέτοια περίπτωση, σαφώς οι εξελίξεις θα πλησιάσουν τα χειρότερα από τα διάφορα σενάρια που κυκλοφορούν για το μέλλον των μονάδων της ΔΕΗ.

Αντιδρούν και οι Βούλγαροι

Σε μια παράλληλη εξέλιξη που παρουσιάζει ενδιαφέρον υπό το προαναφερθέν πρίσμα, Βούλγαροι ευρωβουλευτές κατέθεσαν πρόσφατα ερώτηση στο Ευρωκοινοβούλιο με την οποία αντιδρούν στα συμπεράσματα της έκθεσης της Κομισιόν για τις μεγάλες μονάδες καύσης (Large Combustion Plants – LCP).

Συγκεκριμένα, οι Βούλγαροι ευρωβουλευτές υπογραμμίζουν ότι η έκθεση δε λαμβάνει υπόψη τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του βουλγαρικού λιγνίτη, και συγκεκριμένα την υψηλή περιεκτικότητα σε θείο και τη χαμηλή θερμική αποδοτικότητα.

Μάλιστα, οι Βουλγαροι ευρωβουλευτές υπογραμμίζουν ότι σε περίπτωση που υιοθετηθούν οριστικά οι προτεινόμενες στην έκθεση βέλτιστες πρακτικές, τότε ενδέχεται να προκύψουν σοβαρά προβλήματα στο μεγαλύτερο ενεργειακό κοίτασμα της χώρας, το λιγνιτικό πεδίο Maritsa East. Σημειώνεται ότι από το συγκεκριμένο πεδίο προέρχεται το 45% της ηλεκτροπαραγωγής της χώρας.

Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι, όπως υποστηρίζεται στο κείμενο της ερώτησης, από κατασκευαστικής άποψης, οι συγκεκριμένες μονάδες υπερκαλύπτουν τις προδιαγραφές των σχετικών ευρωπαϊκών οδηγιών σε σχέση με την αποθείωση.

Οι ευρωβουλευτές μεταφέρουν επίσης τον προβληματισμό της τοπικής επιστημονικής κοινότητας περί του αν είναι δυνατό να ικανοποιηθούν τα υψηλότερα στάνταρ που έχει υπόψη η Κομισιόν δεδομένων των γνωρισμάτων του βουλγαρικού λιγνίτη.

Για τους παραπάνω λόγους, ζητούν από την Κομισιόν να επανεξετάσει την παροχή στήριξης σε μονάδες ισχύος άνω των 300MW, με καύσιμο τοπικό λιγνίτη και να διερευνήσει τη δυνατότητα υποστήριξης ανάληψης του οικονομικού κόστους που θα επιφέρει ενδεχόμενη απαίτηση προσαρμογών.

Η έκθεση στην οποία αναφέρονται οι Βούλγαροι ευρωβουλευτές αφορά τις εκπομπές θείου και υδραργύρου.

Σε μια ακόμα ενδιαφέρουσα αντιστοίχηση με την ελληνική περίπτωση, στην ερώτηση επισημαίνεται ότι στις εν λόγω δραστηριότητες στην περιοχή του λιγνιτικού πεδίου Maritsa East εργάζονται πάνω από 33000 ανθρακωρύχοι, ενώ άλλες περίπου 120000 θέσεις εργασίας σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τις δραστηριότητες αυτής. Οι εργαζόμενοι αυτοί,  όπως επισημαίνεται, ανησυχούν για τις δουλειές και τις προοπτικές τους βάσει των εξελίξεων αυτών.