Η κινεζική State Grid, το όραμα για το «Ίντερνετ της ενέργειας» και ο… ΑΔΜΗΕ

Δημήτρης Κοιλάκος

 

Ας προσπαθήσουμε να ξεφύγουμε για λίγο από τα πιεστικά ζητήματα που θέτει η καθημερινότητα και να φανταστούμε το εξής: ένα παγκόσμιο δίκτυο, μέσω του οποίου φωτοβολταϊκά πάρκα πέριξ του ισημερινού και ανεμογεννήτριες στην Αρκτική διασυνδέονται με την Ασία, την Αφρική, την Ευρώπη και την Αμερική, ώστε να μεταφέρεται ενέργεια παντού! Θελκτικό, τόσο που σχεδόν αγγίζει τα όρια της ουτοπίας, δεν ακούγεται;

Όσο τρελή ιδέα, όμως, κι αν μοιάζει κάτι τέτοιο, όταν λέγεσαι

State Grid Corporation of China και είσαι ο μεγαλύτερος παίχτης στην παγκόσμια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, τότε όλοι αναγκάζονται να σκεφτούν μια και δυο φορές ό,τι λες.

Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, εισάγεται μια διαφορετική οπτική στη συζήτηση για αυτό το όραμα που έχει ανακοινώσει δημοσίως ο κινεζικός κολοσσός. Για να επιστρέψουμε, δε, και στη σφαίρα της επικαιρότητας, το ζήτημα αποκτά πλέον, υπό μια έννοια, και ελληνικό ενδιαφέρον, μετά τα 320 εκατ. ευρώ με τα οποία η SGCC φαίνεται να αποκτά (μέσω της State Grid International Development, η οποία είναι κατά 100% θυγατρική της) το 24% του ΑΔΜΗΕ (μετά και τη χθεσινή έγκριση από το ΔΣ της ΔΕΗ, η οριστική απόφαση θα ληφθεί από την έκτακτη Γενική Συνέλευση των μετόχων της ΔΕΗ στις 24 Νοεμβρίου 2016).

Το όραμα για το «Ίντερνετ της ενέργειας»

Επί της ουσίας, το σχέδιο που φέρει το όνομα «Παγκόσμια Ενεργειακή Διασύνδεση» (Global Energy Interconnection – GEI) αναφέρεται σε ένα διεθνώς διασυνδεδεμένο έξυπνο δίκτυο, σκελετό του οποίο θα αποτελεί ένα δίκτυο υπερυψηλής τάσης.

Συγκεκριμένα, το σχέδιο, το οποίο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2015, αναπτύσσεται σε τρία στάδια: το πρώτο, μέχρι το 2020, εστιάζει στην προώθηση της ανάπτυξης της καθαρής ενέργειας, των τοπικών διασυνδέσεων των δικτύων μεταφοράς και την κατασκευή «έξυπνων» δικτύων σε όλο τον κόσμο. Το δεύτερο, μέχρι το 2030, περιλαμβάνει την ολοκλήρωση των διασυνοριακών διασυνδέσεων και την κατασκευή μεγάλων ενεργειακών κόμβων. Στο τελευταίο στάδιο, μέχρι το 2050, θα αναπτυχθούν μεγάλα φωτοβολταϊκά πάρκα κατά μήκος του ισημερινού και μεγάλα αιολικά πάρκα στον Αρκτικό κύκλο.

Ένα τέτοιο «Ίντερνετ της ενέργειας», σύμφωνα με τους εμπνευστές του, θα συμβάλει καθοριστικά στην καταπολέμηση της μόλυνσης του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής, αλλά και της ενεργειακής ένδειας πολλών περιοχών της υφηλίου.

Μάλιστα, ο επικεφαλής της State Grid, Liu Zhenya (φωτό), θεωρεί ότι το παγκόσμιο αυτό δίκτυο θα μπορούσε να έχει τεθεί σε λειτουργία μέχρι το 2050 και θα είχε ως αποτέλεσμα περίπου το 80% της παγκόσμιας ενεργειακής κατανάλωσης να αφορά «καθαρή» ενέργεια.

Κατά πόσο, όμως, κάτι τέτοιο είναι εφικτό; Σημαντικοί ερευνητικοί φορείς, όπως το Argonne National Laboratory και το Edison Electrical Institute, μελετούν τη βιωσιμότητα του σχεδίου και δε φαίνονται απορριπτικοί. Φυσικά, και το SGRI (Smart Grid Research Institute), ερευνητικό ινστιτούτο της State Grid, δουλεύει προς αυτή την κατεύθυνση.

Για να γίνει πράξη ενα τέτοιο σχέδιο, βέβαια, χρειάζεται και η αντίστοιχη χρηματοδότηση. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της SGCC, για την υλοποίηση του GEI απαιτείται μια επένδυση της τάξης των 50 τρισ. δολαρίων. Έτσι, η State Grid διερευνά τι περιθώρια άντλησης πόρων υπάρχουν και ήδη από τον Απρίλιο εξετάζει τις προοπτικές χρηματοδότησής του από κοινού με τη Softbank,την Korea Electric Power και τη Rosetti PJS. Ακόμα, το σχέδιο έχει παρουσιαστεί στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ενώ o GEIDCO (Global Energy Interconnection Development and Cooperation Organization), ο φορέας που έχει συστήσει για αυτόν ακριβώς το σκοπό η State Grid και του οποίου προεδρεύει ο ίδιος ο Liu Zhenya, εμφανίζει έντονη δραστηριότητα, έχοντας προχωρήσει σε σχετικές συζητήσεις με τον όμιλο ABB και το Παγκόσμιο Επιχειρηματικό Συμβούλιο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (World Business Council for Sustainable Development). Μάλιστα, ο ίδιος ο πρόεδρος της Κίνας φαίνεται να στηρίζει αυτή την προοπτική.

Πέρα από το όραμα, υπάρχουν και τα… κέρδη

Φυσικά, το αν και κατά πόσο ένα τέτοιο σχέδιο, που πράγματι μοιάζει ελπιδοφόρο εφόσον είναι υλοποιήσιμο, δεν θα μείνει στα χαρτιά, δεν εξαρτάται μόνο από το αν είναι τεχνικά εφικτό, ούτε καν από το αν υπάρχουν διαθέσιμοι οι απαιτούμενοι πόροι. Κι αυτό γιατί είναι τόσο έντονος ο ανταγωνισμός μεταξύ των μεγάλων ενεργειακών μονοπωλιακών ομίλων για τα διάφορα κομμάτια της πίτας στις διεθνείς αγορές, που στο βωμό του είναι δυνατό να συνθλιβούν και τα πιο ευγενή οράματα.

Πολλώ δε μάλλον όταν είναι προφανές ότι οι εμπνευστές τέτοιων ναπολεόντειων σχεδίων δεν εμφορούνται μόνο από το κίνητρο της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και της ενεργειακής ένδειας, αλλά βλέπουν τα πράγματα κυρίως μέσα από την οικονομική διάσταση. Άλλωστε, κάτι τέτοιο έχει δηλώσει καθαρά ο πρόεδρος της SGCC, Liu Zhenya (ο οποίος, παρεμπιπτόντως, είναι και πρόεδρος του Συμβουλίου Ηλεκτρισμού της Κίνας) στο Χονγκ Κονγκ τον περασμένο Ιανουάριο. Μιλώντας τότε στα πλαίσια ενός workshop για τις επενδυτικές προοπτικές χρηματοδότησης του πρότζεκτ, ο πρόεδρος της SGCC υποστήριξε, μεταξύ άλλων, ότι «πρέπει να προωθήσουμε από κοινού το GEI ώστε να γίνει η νέα κινητήριος δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης. Το εμπόριο ενέργειας θα παίζει όλο και μεγαλύτερο ρόλο στο διεθνές εμπόριο, ωθώντας έτσι περαιτέρω την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη».

Ας πιάσουμε το νήμα, λοιπόν, από εδώ για να δούμε τη διεθνή παρουσία της SGCC μέσα από αυτό το πρίσμα, στα διάφορα επεισόδια της οποίας αποτυπώνονται και οι δυο προαναφερθείσες όψεις του νομίσματος.

Γιατί πράγματι, θα μπορούσε να πει κάποιος ότι η έντονη διεθνής δραστηριοποίηση της SGCC στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και τη διαχείριση δικτύων, λαμβάνοντας υπόψηκαι τα σχέδιά της για το μέλλον, αποτελούν, υπό μια έννοια, μια… πρώιμη φάση αυτού του οράματος, που ήδη λαμβάνει χώρα, όχι όμως σε τεχνικό, αλλά σε οικονομικό επίπεδο.

Συγκεκριμένα, η SGCC έχει παρουσία στα ευρωπαϊκά ενεργειακά τεκταινόμενα από το 2012, όταν και απέκτησε το 25% της REN, του διαχειριστή του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Πορτογαλίας.

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι οι σχεδιασμοί της SGCC σε σχέση με τη REN συμπεριλάμβαναν την προοπτική να μεταφέρει ρεύμα σε Γαλλία και Ισπανία μέσω νέων διασυνδέσεων. Προς το παρόν, η προοπτική αυτή δεν έχει προχωρήσει όπως θα ήθελαν οι Κινέζοι, κυρίως λόγω του ότι δε βρίσκουν ιδιαίτερα θετική απόκριση σε Ισπανία και Γαλλία, αυτό όμως δε σημαίνει ότι έχουν μπει οριστικά στο συρτάρι.

Επίσης, o κινεζικός κολοσσός είναι μέτοχος της CDP RETI στην Ιταλία, η οποία κατέχει μερίδιο 29.85% στην TERNA, και μάλιστα στέλεχος της State Grid συμμετέχει στο ΔΣ της TERNA.

Τον Ιούνιο, δε, η προσφορά της SGCC επελέγη ως προτιμητέα στο διαγωνισμό για το 14% της βελγικής Eandis, η οποία δραστηριοποιείται στη διανομή ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Παρότι, μάλιστα, το Σεπτέμβριο διέρρευσε απόρρητο έγγραφο των μυστικών υπηρεσιών του Βελγίου, το οποίο προειδοποιούσε για ενδεχόμενες επιπτώσεις που θα είχε ενδεχομένη εμπλοκή των Κινέζων στην Eandis, λόγω της στενής σχέσης της SGCC με την κινεζική κυβέρνηση, η βελγική εταιρεία δε φαίνεται να πτοείται και προχωρά προς την υλοποίηση της συμφωνίας.

Εκτός Ευρώπης, στη Βραζιλία έχει δείξει έντονο ενδιαφέρον για τουλάχιστον τρεις εταιρείες διανομής, με τις συζητήσεις να βρίσκονται άλλες σε πιο προχωρημένο κι άλλες σε πιο πρώιμο επίπεδο και την State Grid να φέρεται έτοιμη να επενδύσει έως και 4 δισ. δολάρια.

Στην Αυστραλία έχει επίσης έντονη δραστηριότητα, ενώ αξίζει να θυμίσουμε την απόπειρα της να αποκτήσει την AusGrid, η οποία όμως (προσωρινά;) δε στέφθηκε με επιτυχία, καθώς ασκήθηκαν σημαντικές πιέσεις στην κυβέρνηση της χώρας.

Ακόμα, τον Ιούλιο η State Grid υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με τη νοτιοαφρικανική Eskom, καθώς η Αφρική δε θα μπορούσε να μείνει εκτός των σχεδιασμών της...

Δεν προκαλεί καμία έκπληξη, φυσικά, το ότι η SGCC κυριαρχεί στην κινεζική αγορά, όπου καλύπτει το 88% της κινεζικής επικράτειας, έχοντας 1,1 δισ. πελάτες, ενώ δραστηριοποιείται έντονα και στα έργα για τη ρωσο-κινεζική ηλεκτρική διασύνδεση. Πέραν αυτών, η State Grid έχει σημαντική παρουσία και σε Φιλιππίνες, Μαλαισία, Μογγολία αλλά και αλλού.

Συνολικά, η SGCC απασχολεί 1,9 εκατ. εργαζόμενους και έχει τζίρο 330 δισ. δολάρια.

Ευκαιρία ο ΑΔΜΗΕ για τους Κινέζους

Αφού περιπλανηθήκαμε σε όλο τον κόσμο παρακολουθώντας τα πεπραγμένα και τα σχέδια της State Grid, ας έρθουμε τώρα και στα δικά μας. Άλλωστε, οι εγχώριες εξελίξεις γύρω από τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας και το διαχειριστή της, έχουν πλέον έντονο κινεζικό χρώμα και, υπό μια έννοια, ίσως να συμπληρώνουν κομμάτια του παραπάνω παζλ.

Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι οι Κινέζοι της State Grid αποφάσισαν να μπουν στον ΑΔΜΗΕ προσφέροντας ένα ποσό που μάλλον υπερβαίνει αρκετές αισιόδοξες προβλέψεις (και πάντως σίγουρα την αποτίμηση από την Barclays), ακριβώς γιατί, μέσω της εμπλοκής τους στο ελληνικό δίκτυο ενέργειας, διέβλεψαν σημαντικές ευκαιρίες επέκτασης στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης.

Η επιλογή τους αυτή δεν είναι τυχαία, καθώς είναι γνωστό ότι στη ΝΑ Ευρώπη τα δίκτυα είναι πεπαλαιωμένα, εξ ου και ο κλάδος της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας παρουσιάζει τεράστιες προοπτικές και συγκεντρώνει μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον.

Την ίδια στιγμή, ο ΑΔΜΗΕ συμμετέχει σε κοινοπραξίες για υλοποίηση έργων σχετικά με τη λειτουργία και ανάπτυξη των δικτύων του ENTSO-E (European Network of Transmission System Operators for Electricity), ενώ έχει και την προεδρία του Project Group ‘Turkey’ για τη διασύνδεση της Τουρκίας με τo Σύστημα του ENTSO-E. Επίσης, ο ΑΔΜΗΕ συμμετέχει στο Southeast European Cooperative Initiative (SECI).

Ας δούμε, λοιπόν, πως διαμορφώνεται η μεγάλη εικόνα για την περιοχή:

• Η SGCC μπαίνει στον ΑΔΜΗΕ ενώ έχει συμμετοχή και στην TERNA
• H συζήτηση για την αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Ιταλίας παραμένει ζεστή, ενώ εξελίξεις αναμένονται και σε σχέση με τη σύζευξη με την ιταλική αγορά (market coupling)
• Προωθείται το σχέδιο για τον EuroAsia Interconnector, δηλαδή το μεγάλο έργο για την ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας
• Αρκετά κράτη της ΝΑ Ευρώπης (π.χ. Βουλγαρία, Ρουμανία κ.α.), όπως και η Τουρκία, σχεδιάζουν τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των δικτύων τους.

Δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει, επίσης, ότι παραμένει κάτι παραπάνω από ανοιχτή η προοπτική δημιουργίας νέων διασυνδέσεων για τη μεταφορά ρεύματος από και προς Βουλγαρία και Τουρκία. Στις συγκεκριμένες αγορές, μάλιστα, ήδη δραστηριοποιείται η ΔΕΗ μέσω των εκεί θυγατρικών της, οι οποίες έχουν κύριο αντικείμενο ενασχόλησης την εμπορία ρεύματος.

Με βάση και τα παραπάνω, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, στις μέχρι τώρα συζητήσεις η State Grid δίνει μεγάλη έμφαση στο επενδυτικό πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ.

Πέραν όλων των παραπάνω, είναι γνωστό ότι τα βήματα προς την ενεργειακή ένωση, που αποτελεί στρατηγικό στόχο της ΕΕ, εν πολλοίς θα καθορίσουν την πορεία του κλάδου της ηλεκτρικής ενέργειας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Όπως αποτυπώνεται και στη διεθνή αρθρογραφία το επόμενο διάστημα αναμένεται ορυμαγδός εξελίξεων. Είναι κοινή διαπίστωση, ότι σε λίγα μόλις χρόνια από σήμερα τα έξυπνα δίκτυα και οι διασυνδέσεις θα είναι πλέον ο κανόνας.

Η προοπτική λοιπόν να γίνει ένα μεγάλο μέρος των επενδύσεων για τις διασυνδέσεις με κινεζικά προϊόντα, επ’ ουδενί δεν αφήνει ασυγκίνητη όχι μόνο την SGCC, αλλά συνολικά τους πολύ δραστήριους εξωστρεφώς κινεζικούς ενεργειακούς ομίλους. Μια μερική απόδειξη αυτού, είναι και το προσφάτως εκδηλωθέν ενδιαφέρον της CMEC για την κατασκευή εργοστασίου έξυπνων μετρητών στην Ελλάδα, στα πλαίσια της ευρύτερης σύμπραξής της με τη ΔΕΗ, προκειμένου για μια αγορά που αναμένεται να γνωρίσει ιδιαίτερη ανάπτυξη τα αμέσως επόμενα χρόνια, τόσο στη χώρα μας, όσο και διεθνώς.

Κάπως έτσι, λοιπόν, φαίνεται ότι εξηγούνται οι εξελίξεις περί του ΑΔΜΗΕ αλλά και φωτίζεται καλύτερα το κινεζικό ενδιαφέρον για τα ενεργειακά της Ελλάδας.  

Κλείνοντας, θα θέλαμε να σημειώσουμε κάτι που ίσως έχει ενδιαφέρον για τα μελλούμενα. Όπως ίσως θυμάστε, το καλοκαίρι ο πρωθυπουργός επισκέφθηκε την Κίνα. Στο ταξίδι εκείνο, μάλιστα, είχε δοθεί μεγάλη επικοινωνιακή έμφαση από την κυβέρνηση, και μάλλον όχι επί ματαίω, όπως δείχνουν τα πράγματα. Το γεγονός ότι τότε δρομολογήθηκαν εξελίξεις ο συνολικός αντίκτυπος των οποίων αναμένεται να φανεί στο μέλλον, επιβεβαιώνεται και από το ότι μόλις χθες ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ, κ. Παναγιωτάκης, επιφύλαξε σχετική αναφορά στη δήλωσή του μετά την ολοκλήρωση του ΔΣ της ΔΕΗ που επικύρωσε την ανάδειξη της State Grid ως προτιμητέου στρατηγικού επενδυτή για την πώληση του 24% του ΑΔΜΗΕ.

Σύμφωνα, λοιπόν, με δημοσιογραφικές πληροφορίες εκείνης της περιόδου, στις διάφορες επαφές που είχε κατά τη διάρκεια της επίσκεψης εκείνης ο πρωθυπουργός, εκφράστηκε αρκετά ζωηρό ενδιαφέρον από κινεζικής πλευράς για την εξαγορά του 17% της ΔΕΗ. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το δεύτερο σκέλος εκείνων των πληροφοριών, περί διάθεσης των Κινέζων για σύμπραξη με τη ΔΕΗ για νέες ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες έχει ήδη επιβεβαιωθεί (βλ. συνεργασία ΔΕΗ-CMEC για τη Μελίτη). Με το υπερταμείο να έχει πλέον μπει στο κάδρο δίπλα στο ΤΑΙΠΕΔ, οι εξελίξεις προδιαγράφονται, αν μη τι άλλο, ενδιαφέρουσες...