Σ. Φάμελλος: Για μια Πράσινη Νέα Συμφωνία για την Ενέργεια και το Κλίμα

Άρθρο του Τομεάρχη Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε Ειδική Έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών για την Ενέργεια (2-3 Νοεμβρίου 2019)​

Το παγκόσμιο μαθητικό-νεανικό κίνημα κατά της κλιματικής κρίσης, το οποίο συμβολικά αποκρυσταλλώνεται στο πρόσωπο της Γκρέτα Τούνμπεργκ, μας καλεί να αλλάξουμε το παγκόσμιο παραγωγικό και καταναλωτικό μοντέλο, αμφισβητώντας "εν μέρει" το σύστημα της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας και το

μηχανισμό αναπαραγωγής της.

Ζητάει από την πολιτική ηγεσία να υιοθετήσει ένα πιο δίκαιο τρόπο παραγωγής και κατανομής του πλούτου και των φυσικών πόρων, προς όφελος των πολλών. Την ίδια στιγμή, οι ευρωπαϊκές προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις καλούν για την Πράσινη Νέα Συμφωνία. Πρόκειται για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για την δίκαιη ενεργειακή μετάβαση τόσο των οικονομιών, όσο και των κοινωνιών μας σε καθαρές μορφές ενέργειας, έτσι ώστε κανείς (χώρα ή πολίτης) να μην μείνει πίσω.

Στο επίκεντρο αυτού του συμβολαίου, τίθεται το πρόταγμα για την καταπολέμηση των δομικών ανισοτήτων, που είναι ενδημικές στο νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο, ιδιαίτερα της λιτότητας που έχει επικρατήσει τις τελευταίες δύο δεκαετίες, καθώς και το αίτημα για κοινωνική και περιβαλλοντική δικαιοσύνη μαζί με τον σεβασμό στους μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους και τη βιοποικιλότητα.

Το έργο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, το 2015, παρέλαβε την ελληνική κοινωνία σε συνθήκες ανθρωπιστικής και κοινωνικής κρίσης. Οι συνθήκες που δημιούργησε η εποχή των μνημονίων, με την κατάρρευση της μεσαίας τάξης και την περαιτέρω φτωχοποίηση των χαμηλών εισοδηματικών στρωμάτων, εισήγαγε στην Ελλάδα ένα νέο κοινωνικό φαινόμενο, το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας και της ανεπαρκούς ή περιορισμένης πρόσβασης των νοικοκυριών στην ενέργεια.

Την περίοδο 2010-2014, ενώ το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας συρρικνώθηκε κατά 25%, η τιμή του ρεύματος αυξήθηκε κατά 60%, με αποτέλεσμα την εκτίναξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τη ΔΕΗ, καθώς μεγάλο μέρος των πολιτών αδυνατούσε να αποπληρώσει τους λογαριασμούς ρεύματος. Το 2015, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ενέταξε σε νομοσχέδιο για την ανθρωπιστική κρίση τη διάθεση δωρεάν ρεύματος σε νοικοκυριά που βρίσκονταν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Κατάφερε ακόμη να κρατήσει σταθερά τα τιμολόγια και να τα μειώσει μεσοσταθμικά κατά 12%. Τα επόμενα χρόνια, η πολιτική αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας συμπληρώθηκε με προγράμματα εκπτώσεων, σταδιακής αποπληρωμής οφειλών, καθώς και επανασύνδεσης νοικοκυριών που είχαν αποστερηθεί την πρόσβαση στο αγαθό της ηλεκτρικής ενέργειας. Πάνω από εξακόσιες χιλιάδες δικαιούχοι εντάχθηκαν στο ειδικό κοινωνικό τιμολόγιο ρεύματος, ενώ εξασφαλίστηκαν περίπου 25 εκατ. ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό για το Ταμείο Επανασυνδέσεων, μέσω του οποίου 6,5 χιλιάδες ευάλωτα νοικοκυριά απέκτησαν ξανά πρόσβαση στο ρεύμα.

Ευκαιρίες από τις Ενεργειακές Κοινότητες

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε επιπλέον, σε μία μεγάλη θεσμική τομή με τη νομοθέτηση των Ενεργειακών Κοινοτήτων (ΕΚΟΙΝ). Πρόκειται μία πρωτοβουλία που αναδεικνύει ξεκάθαρα το πολιτικό πρόσημο του ΣΥΡΙΖΑ, της προοδευτικής διακυβέρνησης της χώρας μας, που θέλει την κοινωνία συμμέτοχο στην ανάπτυξη και όχι απλό παρατηρητή της υλοποίησης ιδιωτικών επενδύσεων από λίγους και εκλεκτούς. Από την πρώτη στιγμή ψήφισης του νόμου, εκδηλώθηκε τεράστιο ενδιαφέρον για τις ΕΚΟΙΝ σε ολόκληρη τη χώρα. Η πρωτοβουλία αυτή δημιούργησε χώρο για ένα νέο κοινωνικό και επιχειρηματικό υποκείμενο στην παραγωγή και εξοικονόμηση ενέργειας και ένα ακόμη εργαλείο τοπικής ανάπτυξης και καταπολέμησης της ενεργειακής φτώχειας.

ΕΣΕΚ με έμφαση στην άμβλυνση ανισοτήτων

Την προηγούμενη τετραετία, ξεκίνησε επιπλέον η εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), ώστε η Ελλάδα να αποκτήσει για πρώτη φορά έναν ξεκάθαρο οδικό χάρτη για τη μετάβαση της χώρας σε καθαρές μορφές ενέργειας. Πρέπει όμως να διασφαλίσουμε ότι η μετάβαση δε θα γίνει βίαια και ότι δε θα δημιουργήσει νέες ανισότητες. Εξασφαλίστηκαν σε αυτή την κατεύθυνση, 60 εκατ. ευρώ για τη Δίκαιη Μετάβαση των περιοχών που η παραγωγική τους βάση είναι συνδεδεμένη με τη λιγνιτική παραγωγή, μόνο για την περίοδο 2018-2020. Και ξεκίνησε σε ανώτατο επίπεδο η διεκδίκηση και η διαμόρφωση ειδικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης στην Ε.Ε.

Η κυβέρνηση ΝΔ μέσα από την απολιγνιτοποίηση «πριμοδοτεί» ιδιωτικά συμφέροντα

Απέναντι σε όλα αυτά, ο κύριος Χατζηδάκης από την πρώτη μέρα ανάληψης των καθηκόντων του άρχισε να χτίζει ένα καταστροφολογικό αφήγημα για τη ΔΕΗ, ώστε να δικαιολογήσει τις προαποφασισμένες αυξήσεις των τιμολογίων, στις οποίες προχώρησε τον προηγούμενο μήνα. Το αποτέλεσμα των αυξήσεων είναι διττό καθώς, αφενός αυξάνει το ενεργειακό κόστος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις κατά περίπου 20%, και αφετέρου δημιουργεί μεγάλο περιθώριο κέρδους για τους ανταγωνιστές της ΔΕΗ.

Αποκαλύπτει ταυτόχρονα το πραγματικό του σχέδιο. Ιδιωτικά μονοπώλια στα δίκτυα ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου, υπεραπόδοση κέρδους για μεγάλα ιδιωτικά συγκροτήματα από επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις, στην περίπτωση των Ελληνικών Πετρελαίων, και επιπλέον καμία πρόβλεψη για τη δίκαιη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών, τη μείωση του κόστους ενέργειας και την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας.

Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της πολιτικής είναι ότι, πρώτα ανακοινώθηκε η απολιγνιτοποίηση της χώρας το 2028 και στη συνέχεια άρχισαν να εξετάζονται οι τρόποι κάλυψης των ενεργειακών αναγκών της χώρας! Το περιβαλλοντικό προφίλ της ΝΔ απογειώνεται με την πρότασή της για την ένταξη των εξορύξεων χρυσού στον αναπτυξιακό νόμο.

Τελικά ο κύριος Χατζηδάκης ακούει τα παιδιά που διαδηλώνουν στο Σύνταγμα αλλά και σε όλες τις πόλεις του κόσμου και ζητούν την αλλαγή του οικονομικού και παραγωγικού μοντέλου ή μήπως ακούει μόνο "τα παιδιά" της ΝΔ;