Μελέτη EBRD: "Είδαν φως και μπήκαν" οι Κινέζοι στην ελληνική ενεργειακή αγορά – Η ΕΕ το άναψε και τώρα προσπαθεί να το σβήσει.

Δημήτρης Κοιλάκος

 

 

Την κινεζική στρατηγική για την αναβάθμιση του ρόλου και της παρουσίας της Κίνας στην Ευρώπη παρακολουθεί και αναλύει μελέτη που εκπονήθηκε για την EBRD και παρουσιάστηκε χθες στην Αθήνα.

Η επιθετική επενδυτική προσέγγιση της Κίνας στην Ελλάδα

αποτυπώνεται στις σελίδες της έκθεσης, την οποία συνέταξε ο Δρ. Jens Bastian με χρηματοδότηση από το Central European Initiative, με τον ενεργειακό τομέα να αποτελεί αντικείμενο ενδελεχούς ανάλυσης.

Η έκθεση εστιάζει, μεταξύ άλλων, και στη θέση της Ελλάδας στα κινεζικά σχέδια, εντοπίζοντας ότι η χώρα μας αποτελεί το σημείο εισόδου των κινεζικών επενδύσεων στην περιοχή των Βαλκανίων, στα πλαίσια και της πρωτοβουλίας για το νέο ‘Δρόμο του Μεταξιού’. Όπως εκτιμάται, οι λεπτομέρειες της κινεζικής στρατηγικής μπορούν να δώσουν μια σαφή εικόνα για τα ενισχυμένα ερείσματα και τις φιλοδοξίες της Κίνας στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη.

Το πιο ενδιαφέρον, ίσως, συμπέρασμα που απορρέει από την έκθεση είναι ότι, όπως λέει ο λαός μας, με τον... παρά τους οι Κινέζοι μπόρεσαν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση στη χώρα, αξιοποιώντας τα κενά που άφησε η επενδυτική αδράνεια εκ μέρους των πιστωτών της.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, η Κίνα, σε αντίθεση με άλλους ενδιαφερόμενους παράγοντες, διαθέτει την οικονομική δυνατότητα, τη διάθεση να αναλάβει το ρίσκο και τη μακροπρόθεσμη στρατηγική για να δραστηριοποιηθεί στη χώρα μας. Μάλιστα, όπως σημειώνεται, η Κίνα έχει χτίσει αξιόπιστες σχέσεις με την ελληνική πολιτική και επιχειρηματική κοινότητα. Γι’ αυτούς τους λόγους, θεωρείται ότι η Κίνα έχει πλέον αποκτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων για όποιο επενδυτικό πρότζεκτ θα μπορούσε να την ενδιαφέρει στη χώρα μας.

Με την ενισχυμένη παρουσία της, όμως, στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες των Βαλκανίων και όχι μόνο, η Κίνα έχει αποκτήσει ισχυρά ερείσματα στην Ευρώπη. Όσο κι αν κάτι τέτοιο δεν αναφέρεται στην έκθεση, είναι εύλογο το συμπέρασμα πως το γεγονός ότι σήμερα η Κομισιόν επιδιώκει να ανασχέσει την κινεζική «επέλαση» υιοθετώντας προστατευτικά μέτρα, δείχνει ότι η ΕΕ προσπαθεί σήμερα να αντιμετωπίσει μια κατάσταση που και η ίδια συνετέλεσε στη διαμόρφωσή της.

Η έκθεση εστιάζει σε δυο μεγάλες κινεζικές επενδύσεις ενεργειακού ενδιαφέροντος το 2017: το μνημόνιο συνεργασίας της Κινεζικής Αναπτυξιακής Τράπεζας με την Τράπεζα της Ελλάδας και την είσοδο της State Grid στον ΑΔΜΗΕ.

Ο ρόλος-κλειδί της CDB

Όπως καταγράφεται, το Φεβρουάριο του 2017, ο διευθύνων σύμβουλος της Αναπτυξιακής Τράπεζας της Κίνας (China Development Bank - CDB) Hu Huaibang ανακοίνωσε την πρόθεση της CDB να ενισχύσει την παρουσία της στην Ελλάδα, κυρίως μέσω της χρηματοδότησης έργων στον ενεργειακό τομέα.

Το μνημόνιο συνεργασίας με την Τράπεζα της Ελλάδας που είχε υπογράψει με την Τράπεζα της Ελλάδας τον Ιούλιο του 2016, έδινε τη δυνατότητα προώθησης διμερών εμπορικών και επενδυτικών σχέσεων, με τον κ. Hu να σημειώνει ότι η CDB έχει δημιουργήσει ειδικά επενδυτικά ταμεία για την χρηματοδότηση αναπτυξιακών σχεδίων σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. 

Μεταξύ άλλων, το μνημόνιο αυτό αποτελεί το χρηματοδοτικό όχημα για την εφαρμογή της στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ ΔΕΗ και CMEC, το οποίο υπεγράφη τον Οκτώβριο του 2016. Βάσει των σχετικών προβλέψεων, η CDB θα προσέφερε χρηματοδοτικές επιλογές ύψους 1 δισ. ευρώ για επενδύσεις της ΔΕΗ σε λιγνιτικά πρότζεκτ (όπως π.χ. στη Μελίτη).

Όπως σημειώνεται στην έκθεση, το μέγεθος των επενδυτικών αυτών πρότζεκτ θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα για διάφορες συνεργασίες μεταξύ ελληνικών και κινεζικών εταιρειών, οι οποίες θα επεκτείνονται και στους ενεργειακούς τομείς γειτονικών βαλκανικών κρατών.

Με άλλα λόγια, δηλαδή, η χρηματοδότηση επενδυτικών πρότζεκτ στην ενέργεια μέσω της CDB δίνει περαιτέρω ώθηση στην ενίσχυση της παρουσίας της Κίνας στις συγκεκριμένες αγορές.

Από τη σκοπιά αυτή, δεν είναι δύσκολο να συσχετίσει κανείς τις αντιδράσεις που συνάντησε το σχέδιο της ΔΕΗ για τη Μελίτη 2 σε συνεργασία με την CMEC με τις πιέσεις που ασκούνται από την πλευρά της ΕΕ έναντι της ενίσχυσης της παρουσίας της Κίνας στα ενεργειακά δρώμενα της περιοχής.

Αν και δεν αναφέρεται στην έκθεση, καθώς αποτελεί εξέλιξη που έλαβε χώρα μετά τη σύνταξή της, αξίζει να σημειωθεί ότι η ΔΕΗ υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με τη CDB το Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου, με τον πρόεδρο της ΔΕΗ να τονίζει ότι αυτές οι νέες χρηματοδοτικές γραμμές θα αξιοποιηθούν για επενδύσεις τόσο εντός, όσο και εκτός της χώρας.

Η είσοδος της State Grid στον ΑΔΜΗΕ

Το Δεκέμβριο του 2016 η κινεζική State Grid Corporation εξαγόρασε το 24% του ΑΔΜΗΕ, με τη συγκεκριμένη επένδυση να αποτελεί η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ελλάδα για το 2016.

Όσο για την πρώτη; Ως γνωστόν, κι αυτή κινέζικη ήταν, αφού πρόκειται για την εξαγορά του ΟΛΠ από την COSCO.

Η έκθεση σημειώνει ότι η πώληση του μεριδίου του ΑΔΜΗΕ αποτέλεσε μέτρο που επιβλήθηκε από τους όρους του τρίτου προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής που συμφώνησε η Ελλάδα με τους δανειστές της τον Αύγουστο του 2015, το οποίο και προέβλεπε συγκεκριμένες ιδιωτικοποιήσεις.

Με άλλα λόγια, δηλαδή, όπως σημειώνει η έκθεση, η Κίνα συμμετέχει ενεργά στις ιδιωτικοποιήσεις που επέβαλαν οι διεθνείς πιστωτές στην Ελλάδα.

Η έκθεση εντάσσει την εξαγορά του μεριδίου στον ΑΔΜΗΕ από τη State Grid σε μια μεγαλύτερη εικόνα, τοποθετώντας αυτό το 24% δίπλα στο 25% της πορτογαλικής REN που κατέχει η State Grid από το 2012, το 35% της ιταλικής CDP Reti που κατέχει από το 2017 και την προσφορά που έχει υποβάλλει για το δίκτυο της γερμανικής Ε.ΟΝ στη βόρεια Ισπανία.

Είναι προφανές, λοιπόν, ότι μέσω αυτών των επενδύσεων η State Grid διαμορφώνει ένα σημαντικό περιφερειακό πορτφόλιο στα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη.

Μάλιστα, όπως τονίζει η έκθεση, αυτές οι κινήσεις της State Grid έρχονται σε αντίθεση με τις συγκριτικά χαμηλοτέρου επιπέδου επενδύσεις ευρωπαϊκών εταιρειών σε δίκτυα μεταφοράς άλλων χωρών της ΕΕ.

Η έκθεση συμπεραίνει ότι με αυτό τον τρόπο η Κίνα διαμορφώνει ένα περιφερειακό «δίκτυο» στρατηγικών τοποθετήσεων στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, αξιοποιώντας ευκαιρίες που προκύπτουν από τις ιδιωτικοποιήσεις στις χώρες του ευρώ στη νότια Ευρώπη, οι οποίες υφίστανται τις συνέπειες των διαφόρων προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής.

Το συμπέρασμα που εύλογα μπορεί να βγάλει κανείς και από αυτή την περίπτωση είναι το ίδιο: τα αδιέξοδα της ΕΕ άνοιξαν την πόρτα στους Κινέζους, οι οποίοι πλέον έχουν κατακτήσει στρατηγικής σημασίας θέσεις στην ενεργειακή αγορά της Νοτίου Ευρώπης. Οι προσπάθειες που πλέον κάνει η Κομισιόν να «φρενάρει» την κινεζική επενδυτική επιθετικότητα, βρίσκονται αντιμέτωπες με μια ήδη διαμορφωμένη κατάσταση.

Άλλωστε, όπως έχει αναδείξει το ρεπορτάζ, η Κομισιόν δεν παρέλειψε στην περίπτωση του ΑΔΗΜΕ να επισείσει τον κίνδυνο της μη πιστοποίησης του, στη βάση των ευρωπαϊκών προτύπων, εξαιτίας της εμπλοκής της State Grid, κάτι που δείχνει και το εύρος των «αμυντικών» εργαλείων που προσπαθεί να αξιοποιήσει η ΕΕ για να περιστείλει την κινεζική δραστηριοποίηση στα κράτη-μέλη της.

Το «τείχος» του ευρωπαϊκού προστατευτισμού

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο ζήτημα αναφέρθηκε την Τετάρτη και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ,, στην καθιερωμένη ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο για την κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. “Σήμερα προτείνουμε ένα νέο πλαίσιο στην Ευρωπαϊκή ‘Ενωση για την εξέταση των επενδύσεων, το investment screening. Εάν μία ξένη δημόσια επιχείρηση θελήσει να αποκτήσει ένα στρατηγικό ευρωπαϊκό λιμάνι, μέρος της ενεργειακής μας υποδομής …ή μία από τις επιχειρήσεις μας του αμυντικού τεχνολογικού τομέα, αυτό δεν μπορεί να γίνει παρά σε συνθήκες διαφάνειας μέσω της σε βάθος εξέτασης και συζήτησης” δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Γιούνκερ. 

Το “investment  screening” δεν είναι τίποτα άλλο παρά το τείχος προστατευτισμού που υψώνει η  ΕΕ απέναντι τις κινεζικές, αλλά και τις ρωσικές επενδύσεις και βέβαια και άλλων τρίτων χωρών, ανησυχώντας για την απώλεια ελέγχου σε αυτούς που η ίδια θεωρεί ως στρατηγικούς τομείς. Το μέτρο, μάλιστα, λαμβάνεται μετά από τις ανησυχίες που εξέφρασαν αρκετές από τις χώρες-μέλη, που βλέπουν να χάνουν το προβάδισμα από την κινεζική επενδυτική ορμή.  

Άλλωστε, πρόσφατα ακούσαμε και τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν, ο οποίος θεωρείται ίσως ο σημαιοφόρος της πολιτικής περιορισμού της κινεζικής εμπλοκής σε ζωτικούς τομείς της ευρωπαϊκής οικονομίας, να αναπτύσσει αντίστοιχη ρητορική και κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στη χώρα μας.

Είναι δύσκολο να πει κανείς ποια θα είναι η κατάληξη αυτής της κόντρας. Σίγουρα, πάντως, με την τροπή που έχουν πάρει οι ενεργειακές εξελίξεις στην Ελλάδα, θα αναγκαστούμε αρκετές φορές να επανέλθουμε στα σχέδια των Κινέζων και τις ευρωπαϊκές αντιδράσεις.

Άλλωστε, η πώληση των λιγνιτικών της ΔΕΗ, για αρχή, είναι κοντά και το ρεπορτάζ του energypress έχει αναδείξει τις δυσκολίες και τις αντιδράσεις σε αυτό το σύνθετο πλαίσιο…

Απο energypress