Στα άδυτα της ιστορικής δικαίωσης της Αλουμίνιον για το ρεύμα της ΔΕΗ

Η απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού για την υπόθεση Αλουμίνιον – ΔΕΗ πιθανόν να αποτελέσει την αρχή του τέλους για μια πολύκροτη διένεξη, η οποία ξεκίνησε το 2004 και μετατράπηκε με την πάροδο του χρόνου σε ένα από τα πιο σημαντικά θέματα της ενεργειακής και της βιομηχανικής επικαιρότητας, αφού ανέδειξε ως μείζον το πρόβλημα του υψηλού ενεργειακού κόστους. Με την απόφαση της ανεξάρτητης αρχής ωστόσο, δημιουργείται η αίσθηση ότι η

υπόθεση βαίνει προς οριστικό κλείσιμο, αφού πλέον οριοθετούνται οι σχέσεις των δύο πλευρών σε συγκεκριμένο πλαίσιο, με την Επιτροπή πλέον να προχωρά σε συγκεκριμένα συμπεράσματα για την αγορά του ηλεκτρισμού, τη θέση της ΔΕΗ, την εξάρτηση της βιομηχανίας από τον κυρίαρχο παίκτη και τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει η ΔΕΚΟ να προσεγγίζει τις σχέσεις της με τη βιομηχανία. 

Συνοπτικά η ιστορική απόφαση εικάζει ότι υπάρχει δεσπόζουσα θέση της ΔΕΗ τόσο στην παραγωγή όσο και στη λιανική, θεωρεί ότι υπάρχει εξάρτηση της βιομηχανίας από τη ΔΕΗ και θέτει συγκεκριμένους όρους για τη διαπραγμάτευση και τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται από τους ενεργοβόρους καταναλωτές ενέργειας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης οι διαπιστώσεις που δικαιώνουν αποφάσεις άλλων οργάνων και φορέων όπως η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού και το Διαιτητικό Δικαστήριο στο οποίο προσέφυγαν ΔΕΗ και Αλουμίνιον και το οποίο όρισε συγκεκριμένη τιμή (36,6 ευρώ η μεγαβατώρα το 2013, με το πετρέλαιο πάνω από τα 100 δολάρια και τα κόστη της ΔΕΗ μεγαλύτερα). Υπό το πρίσμα αυτό, δημιουργείται συγκεκριμένο πλαίσιο και για τη νέα διαπραγμάτευση που ξεκινά όπως δεσμεύτηκε ενώπιον της Επιτροπής η ΔΕΗ και υπό την απειλή καταδίκης και προστίμου.   

Αγορά – Δεσπόζουσα θέση της ΔΕΗ
Το πρώτο κομβικό σημείο της ιστορικής απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού είναι ότι στοιχειοθετεί την ύπαρξη δεσπόζουσας θέσης της ΔΕΗ στην αγορά του ηλεκτρισμού, επισημαίνοντας ότι η εταιρεία διαθέτει μονοπώλιο στην ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη και υδροηλεκτρικά. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο σκεπτικό της απόφασης υπογραμμίζεται ότι οι εν λόγω μονάδες έχουν το χαμηλότερο μεταβλητό κόστος και ως εκ τούτου εξασφαλίζουν την απρόσκοπτη ένταξή τους στην αγορά και μπορούν να τροφοδοτούν αδιάλειπτα το σύστημα, αντίθετα με τις άλλες μονάδες φυσικού αερίου που λειτουργούν λιγότερες ώρες ανάλογα με τις αιχμές του συστήματος. Η απόφαση έρχεται να λειτουργήσει ως κόλαφος και για την πρακτική που ακολουθήθηκε από την πλευρά της ΔΕΗ, η οποία επέλεξε να εξοβελίσει από την αγορά ηλεκτροπαραγωγής τους ανταγωνιστές της συρρικνώνοντας τα μερίδια των ανεξάρτητων ηλεκτροπαραγωγών και αυξάνοντας το μερίδιό της στην αγορά της παραγωγής και της χονδρικής προμήθειας. Έτσι η Επιτροπή Ανταγωνισμού καταλήγει στην απόφαση να πιθανολογεί ότι η ΔΕΗ κατέχει δεσπόζουσα θέση. 

Ταυτόχρονα η Επιτροπή διαπιστώνει αντίστοιχη ισχύ της ΔΕΗ και στην αγορά της λιανικής προμήθειας, όπου θυμίζουμε ότι το μερίδιό της κυμαίνεται από 95 έως 100% (στη χαμηλή και την υψηλή τάση αντίστοιχα). Και εδώ η τακτική της ΔΕΗ να μην αντισταθεί με κάθε τρόπο στην είσοδο ανταγωνιστών, έδωσε έδαφος στην Επιτροπή Ανταγωνισμού να πιθανολογήσει ότι η ΔΕΗ κατέχει δεσπόζουσα θέση. 

Αλουμίνιον: Εξαρτάται ενεργειακά από τη ΔΕΗ
Η απόφαση δέχεται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Αλουμίνιον της Ελλάδος που ως γνωστόν είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ηλεκτρισμού στην εγχώρια αγορά, με σταθερή και ανελαστική ζήτηση και υψηλό συντελεστή φορτίου. Θυμίζουμε ότι η Αλουμίνιον έχει σταθερή ζήτηση κοντά στα 300MW, 24 ώρες το 24ωρο, 365 μέρες το χρόνο με πολύ υψηλό συντελεστή φορτίου. 

Παράλληλα η Επιτροπή Ανταγωνισμού αποδέχεται ότι το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί το βασικό κόστος παραγωγής, που είναι μεγαλύτερο ακόμη και από τις πρώτες ύλες, αντιπροσωπεύοντας έως και το 40% του τελικού κόστους και επομένως θεωρεί ότι η βιομηχανία εξαρτάται από τη ΔΕΗ για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών. Μάλιστα η Επιτροπή Ανταγωνισμού απορρίπτει τη θέση ότι είναι εφικτό για την Αλουμίνιον να αναζητήσει εναλλακτικό προμηθευτή και μιλά για ενεργειακή εξάρτηση της βιομηχανίας από τη ΔΕΗ. 

Για το θέμα θυμίζουμε ότι έχει αποφανθεί η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, το διαιτητικό δικαστήριο στο οποίο προσέφυγαν οι δύο πλευρές αλλά και η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σημειώνεται ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού θεωρεί ότι μια σειρά από κινήσεις που έχει κάνει η ΔΕΗ σε βάρος της Αλουμίνιον, ιδίως σε σχέση με τα δήλωση άρσης της εκπροσώπησης των μετρητών της βιομηχανίας, οι οποίες θεωρούνται ως αδικαιολόγητες. Μάλιστα η συμπεριφορά της ΔΕΗ θεωρείται ότι μπορεί να έχει και άλλα κίνητρα και πιθανόν να συνιστά ακόμη και κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης. Επιπλέον το να δηλώνει η ΔΕΗ ότι αρνείται να συνεχίσει να τροφοδοτεί την Αλουμίνιον πιθανόν σύμφωνα με την Επιτροπή να προκαλεί αντιανταγωνιστικά αποτελέσματα. 

Εξατομικευμένα τιμολόγια, όχι σε μονομερή τιμολόγηση
Η απόφαση μετατρέπεται σε "κατάκτηση" για το σύνολο της βιομηχανίας αφού θέτει νέο πλαίσιο τόσο για την τιμολόγηση της Αλουμίνιον της Ελλάδος όσο και συνολικά για τους ενεργοβόρους βιομηχανικούς καταναλωτές. 

Τι λέει λοιπόν η Επιτροπή Ανταγωνισμού σε σχέση με την υπόθεση ακουμπώντας το σύνολο της βιομηχανίας:

Πρώτον ότι οι χρεώσεις πρέπει να είναι αναλογικές και να λαμβάνουν υπόψη τα χαρακτηριστικά του πελάτη, να μη στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και να μη δρουν αποτρεπτικά για την είσοδο νέων παικτών στην αγορά. Κατά συνέπεια η ΔΕΗ πρέπει να διαπραγματεύεται ουσιαστικά και να συμμορφώνεται στον Κώδικα προμήθειας. Στο σημείο αυτό γίνεται ρητή αναφορά στις κρίσεις του διαιτητικού δικαστηρίου, οι οποίες ενσωματώθηκαν στον νέο Κώδικα.

Δεύτερον θα πρέπει να προσφέρονται εξατομικευμένοι όροι για το ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού απορρίπτει τα τιμολόγια που δεν λαμβάνουν υπόψη τα εξατομικευμένα χαρακτηριστικά της Αλουμίνιον, που είναι ο μεγαλύτερος πελάτης και εμφανίζει χαρακτηριστικά κατανάλωσης ευνοϊκά για τη ΔΕΗ και το Σύστημα. 

Επόμενα βήματα
Η απόφαση καθορίζει συγκεκριμένο πλαίσιο και για τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν αφού θεωρείται ότι οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνει η ΔΕΗ είναι ικανές να παύσουν την ενδεχόμενη παράβαση. Στο πλαίσιο αυτό η ΔΕΗ καλείται να συνεχίσει να προμηθεύει με ρεύμα τη βιομηχανία υπό τις τρέχουσες συνθήκες και όρους και να διεξάγει διαπραγματεύσεις με την Αλουμίνιον στη βάση του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας, των Βασικών Αρχών Τιμολόγησης του νόμου 4336/2015 και να προτείνει εκ νέου τιμολόγια προμήθειας. Προϋπόθεση επίσης είναι η ΔΕΗ να μην προχωρήσει σε μονομερή επιβολή τιμής για την ηλεκτρική ενέργεια απειλώντας ότι θα διακόψει την προμήθεια.