Το σχέδιο για την μεταλιγνιτική εποχή αναζητά η κυβέρνηση - "Εκστρατεία" στη Δυτική Μακεδονία – Σαββατοκύριακο ο Θωμάς, την άλλη εβδομαδα Χατζηδάκης-Στάσσης

Την εκπόνηση από την κυβέρνηση ενός συγκροτημένου σχεδίου που να απαντά στα ερωτήματα για την μετάβαση στην επόμενη ημέρα, μετά την απολιγνιτοποίηση, αναμένει η Δυτική Μακεδονία, προς την οποία ταξιδεύει σήμερα ο υφυπουργός Ενέργειας Γεράσιμος Θωμάς, προκειμένου το Σαββατοκύριακο να έχει
συναντήσεις με τοπικούς φορείς, δημάρχους, συνδικαλιστές και εργαζόμενους.

Η εξαγγελία Μητσοτάκη από το βήμα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη για κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων της χώρας έως το 2028, προκαλεί ήδη τις πρώτες αντιδράσεις, όπως στην Εορδαία, εξού και η ανάγκη για "εκστρατεία" ενημέρωσης και απορρόφησης των κραδασμών που ξεκινά η κυβέρνηση, αρχής γενομένης με την επίσκεψη Θωμά. Ακολουθούν, πιθανότατα την επόμενη εβδομάδα, οι κ.κ Χατζηδάκης και Στάσσης.

Είναι προφανές ότι η εκστρατεία του υπουργείου ΠΕΝ έχει δύο στόχους: Αφενός να καθησυχάσει τους τοπικούς φορείς της Δ. Μακεδονίας ότι η μετάβαση στην επόμενη ημέρα θα γίνει κατόπιν προετοιμασίας, αφετέρου να θέσει επί τάπητος το θέμα και να ενημερώσει για τις προοπτικές της περιοχής και τα κονδύλια, κυρίως από τα ευρωπαϊκά ταμεία, που θα διατεθούν προκειμένου να μην υπάρξει “σοκ” στις τοπικές κοινωνίες.

Το ζήτημα είναι τεράστιο, και πρώτης γραμμής απαίτηση στη Δ. Μακεδονία, είναι να βρεθεί ένα σχέδιο, προκειμένου να μην υπάρξουν αρνητικές εξελίξεις.

Προφανώς και το θέμα δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, παρά πλειάδα ευρωπαϊκών χωρών, και παρ’ ότι έχει τεθεί εδώ και καιρό, εντούτοις μετά και την εξαγγελία Μητσοτάκη, το μαχαίρι μπαίνει στο κόκκαλο. Απόφαση σαν αυτή, για κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων ως το 2028, απαιτεί ένα τεράστιο σχέδιο, με συνεργασία πολλών υπουργείων, και πάρα πολλά κονδύλια.

Η μετάβαση στην επόμενη ημέρα, θα επηρεάσει τις ζωές περίπου 4.200 εργαζομένων που απασχολούνται σήμερα στα ορυχεία και τις μονάδες της ΔΕΗ σε Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη, και οι οποίοι φτάνουν τους 6.000 μαζί με τους εργολαβικούς.

Επίσης η παύση λειτουργίας ορυχείων και λιγνιτικών μονάδων, θα επηρεάσει τις τοπικές οικονομίες που "ζουν" από αυτή την δραστηριότητα, δηλαδή ολόκληρες πόλεις και περιφέρειες. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι σήμερα η ΔΕΗ συμμετέχει με 45% στο ΑΕΠ της Δυτικής Μακεδονίας.

Προς πολλαπλασιασμό των χρημάτων του ευρωπαϊκού ταμείου 

Το πρόβλημα φυσικά είναι πανευρωπαϊκό. Από την Ελλάδα ως την Πολωνία, και από την Τσεχία ως την Γερμανία, αναζητούνται λύσεις - χωρίς πάντα επιτυχία- για τους εργαζόμενους που μένουν χωρίς δουλειά, καθώς δεκάδες περιοχές εξόρυξης άνθρακα κλείνουν ή πρόκειται να κλείσουν τα επόμενα χρόνια, αφήνοντας ολόκληρες τοπικές οικονομίες χωρίς σαφή πυξίδα για την επόμενη ημέρα.

Τα ερωτήματα είναι πολλά και απαντήσεις προς το παρόν δεν υπάρχουν. Τα χρήματα του περίφημου ευρωπαϊκού “Ταμείου δίκαιης Μετάβασης” που θα χρηματοδοτήσει επενδύσεις, για παράδειγμα σε μορφές πράσινης ενέργειας, προκειμένου οι λιγνιτικές και ανθρακικές περιοχές να παραμείνουν ζωντανές, είναι πολύ λίγα, όπως ανέφερε σε προ ημερών συνέδριο στην Κοζάνη, η ευρωβουλευτής Μαρία Σπυράκη.

"Τα κεφάλαια που προς το παρόν έχουν διατεθεί για την περίοδο 2021-2027 είναι μικρά, δεν επαρκούν για όλες τις λιγνιτικές περιφέρειες της Ευρώπης", όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η ευρωβουλευτής της ΝΔ.

Το Ταμείο έχει προϋπολογισμό μόλις 4,8 δισ ευρώ για 41 Περιφέρειες της Ευρώπης που διαθέτουν ορυχεία, εργοστάσια παραγωγής ρεύματος από κάρβουνο και που εξαρτώνται οι οικονομίες τους, όπως της Δυτικής Μακεδονίας, από την παραγωγή του λιγνίτη και οι οποίες στο άμεσο μέλλον θα νιώσουν μεγάλη πίεση εξαιτίας των αποφάσεων που έχουν ληφθεί για την ελαχιστοποίηση των εκπομπών διοξειδίου. Ποιος να πρωτοχρηματοδοτηθεί.

Η Γερμανία, η Πολωνία, η Αυστρία, η Τσεχία, η Ρουμανία, η Ελλάδα, και όσες χώρες έχουν μεγάλη έκθεση σε ορυχεία λιγνίτη, περιμένουν πως και πως την σύνταξη του νέου προϋπολογισμού της ΕΕ που θα γίνει έως τους πρώτους μήνες του 2020, προκειμένου να δουν αν θα αυξηθούν οι διαθέσιμοι πόροι. Διαφορετικά η "πράσινη συμφωνία" για την Ευρωπαϊκή Ένωση που έχει κάνει σημαία της, η νέα πρόεδρος της Ε.Ε. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 50%, έως το 2030, θα μείνει κενό γράμμα.

Τα χρήματα του Ταμείου αποτελούν “ιερό δισκοπότηρο” για την Ελλάδα, και η διαπραγμάτευση που θα ακολουθήσει στις Βρυξέλλες θα είναι σκληρή αφού οι πόροι του προϋπολογισμού θα λιγοστεύσουν μετά από ενδεχόμενη αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας.

Το πρώτο ερώτημα είναι ποιες χώρες θα χρηματοδοτηθούν και πόσο. Είναι βέβαιο ότι οι πιο ισχυροί θα πάρουν την μερίδα του λέοντος από τα ευρωπαϊκά κονδύλια. Επειτα, ένα αμιγώς ελληνικό θέμα, αφορά αυτό της τηλεθέρμανσης που διασφαλίζουν οι μονάδες της ΔΕΗ για τις πόλεις της Κοζάνης, της Πτολεμαΐδας, του Αμυνταίου, της Φλώρινας, της Φιλώτας και της Μεγαλόπολης και αφορούν πάνω από 55.000 νοικοκυριά.

Η στάση των φορέων της Δ. Μακεδονίας

Έτερο θέμα είναι η στάση που θα τηρήσουν οι τοπικοί φορείς της Δ. Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης. Το ελληνικό Πράσινο Ταμείο έχει ήδη συγκεντρώσει 30 εκατ. ευρώ που περιμένουν να αξιοποιηθούν και που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην επόμενη ημέρα και στην δημιουργία θέσεων εργασίας. Ο Κ. Χατζηδάκης δεν χάνει ευκαιρία να επαναλαμβάνει την δέσμευση ότι η μετάβαση στη μετά λιγνιτική εποχή, θα είναι δίκαιη, θα γίνει με σχέδιο και με γνώμονα την προστασία των υφιστάμενων εργαζομένων της ΔΕΗ, αλλά και των τοπικών κοινωνιών. Τα λόγια ωστόσο από την πράξη, απέχουν.

Στα αμιγώς επιχειρησιακά θέματα της ΔΕΗ, ένα τεράστιο ερώτημα αφορά το τι θα γίνει με την υπό κατασκευή μονάδα Πτολεμαΐδα 5, συνολικού προϋπολογισμού 1,4 δισ ευρώ.

Τα πάντα γύρω από την τύχη της είναι ανοικτά, όπως έχει αφήσει να εννοηθεί ο υπουργός Ενέργειας. Η διοίκηση Στάσση της ΔΕΗ, μπορεί να μην θεωρεί δεδομένη την επένδυση, όπως τουλάχιστον η διοίκηση Παναγιωτάκη, ωστόσο γνωρίζει ότι το θέμα υπερβαίνει κατά πολύ μια απλή ανάλυση κόστους, σαν αυτή που προετοιμάζουν οι υπηρεσίες για τις 14 υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες. 

Τυχόν εγκατάλειψη της επένδυσης θα έχει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επίπτωση στις τοπικές κοινωνίες, των οποίων η οικονομική δραστηριότητα σχετίζεται με το λιγνίτη, αφού η μετάβαση στην εποχή χωρίς άνθρακα πρέπει να γίνει ομαλά, και το έργο είχε ταυτιστεί με μια τέτοια λογική. Έπειτα η ΔΕΗ έχει μέχρι σήμερα δαπανήσει κοντά στα 950 εκατ. ευρώ, η επιχείρηση έχει σύμβαση με τον ανάδοχο, με εργολάβους, με προμηθευτές, έχουν γίνει δαπάνες, έχουν δοθεί προκαταβολές, υπάρχουν χρέη, κ.ό.κ. Τυχόν εγκατάλειψη της επένδυσης θα σημαίνει ότι η ΔΕΗ "πέταξε" στην Πτολεμαΐδα... κοντά στο 1 δισ ευρώ.

Γιώργος Φιντικάκης 

energypress.gr