Τον Νοέμβριο του 2021, μόλις ένα μήνα πριν, οι κυβερνήσεις τον πλουσιότερων χωρών, συγκεντρώθηκαν στο στην Γλασκώβη, στη Σκωτία, για τη σύνοδο κορυφής για το κλίμα Cop26 με κυριότερο στόχο να αξιολογηθεί αν βρίσκεται σε καλό δρόμο, η επίτευξη του στόχου της συμφωνίας του Παρισιού για τη διατήρηση της μέσης θερμοκρασίας κάτω από τους 1.5C. Η επίτευξη του στόχου αυτού σημαίνει ότι θα χρειαστεί μια πενταπλάσια αύξηση στην παγκόσμια
παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030 ώστε να επιτευχθεί σε παγκόσμιο επίπεδο ο στόχος εκπομπών μηδενικού άνθρακα έως τα μέσα του αιώνα.Η πρόσφατη έκθεση του διεθνούς οργανισμού ενέργειας για τις ενεργειακές προοπτικές του πλανήτη σε ό,τι αφορά την απαλλαγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050 αναφέρει:
«Η ταχεία ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα ως μέρος της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια συνεπάγεται σημαντική αύξηση της ζήτησης για κρίσιμα ορυκτά. Και η ίδια έκθεση συνεχίζει «Η προοπτική μιας ταχείας αύξησης της ζήτησης για κρίσιμα ορυκτά – πολύ πάνω από οτιδήποτε έχουμε δει τις περασμένες δεκαετίες και στις περισσότερες περιπτώσεις – εγείρει σοβαρότατα ερωτήματα σχετικά με τη διαθεσιμότητα και την αξιοπιστία της προσφοράς».
Οι προκλήσεις προμήθειας κρίσιμων μετάλλων και ορυκτών, είναι φυσική απόρροια των μεγάλων χρονών που απαιτούνται για την έρευνα, αξιολόγηση και τελικά άνοιγμα ενός μεταλλείου(μερικές φορές ξεπερνά τα 6 και 7 χρόνια) την ανάπτυξη νέων μεταλλευτικών έργων , τη μείωση της ποιότητας των μεταλλευμάτων των κρίσιμων μετάλλων, τον αυξανόμενο έλεγχο των περιβαλλοντικών και κοινωνικών αντιδράσεων καθώς και την έλλειψη γεωγραφικής ποικιλομορφίας στις εργασίες εξόρυξης και επεξεργασίας.
Είναι σήμερα φανερό σύμφωνα με πολύ τεκμηριωμένες μελέτες διεθνών οίκων σχετικά με τα θέματα αυτά ότι:
- Η ενεργειακή μετάβαση ξεκινά και τελειώνει με τα μέταλλα.
- Η επίτευξη μηδενικών εκπομπών άνθρακα σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την προσφορά κρίσιμων μετάλλων».
- Έχει υπολογιστεί ότι οι οποίες επενδύσεις κεφαλαίου στην έρευνα, ανάπτυξη, μεταλλουργική επεξεργασία όλων αυτών των κρίσιμων ορυκτών και μετάλλων θα πρέπει να τετραπλασιαστεί σε περίπου 2 τρισεκατομμύρια δολάρια για να επιτευχθεί μια επιταχυνόμενη ενεργειακή μετάβαση.
Υπάρχουν πλέον πολλά στοιχεία και δεδομένα που αποδεικνύουν ότι οι στόχοι απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα, έως το 2050, χωρίς σχέδια για την εύρεση και ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων, μεταλλευτικών έργων και μεταλλευτικών επενδύσεων, ιδιαίτερα στο χώρο των κρίσιμων ορυκτών και μετάλλων είναι φράσεις χωρίς περιεχόμενο και χωρίς νόημα!
Μηδενικές εκπομπές άνθρακα έως το 2050 -Λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο!
1. Η ενεργειακή μετάβαση ξεκινά και τελειώνει με τα μέταλλα
Η ενεργειακή μετάβαση εξαρτάται πρωτίστως από τον ρυθμό με τον οποίο μπορούν να εντοπιστούν, αναπτυχθούν επαρκή αποθέματα κοιτασμάτων εκμεταλλεύσιμων κρίσιμων μετάλλων, να εξορυχθούν και να μεταποιηθούν σε τελικά προϊόντα. Η παγκόσμια σύνοδος του COP26 ενώ στοχεύει να εξασφαλίσει όσο το δυνατόν ταχύτερη ενεργειακή μετάβαση – έχει αγνοήσει ουσιαστικά ένα βασικό παράγοντα : πολιτικές και στόχους που θα ενθαρρύνουν την ανάπτυξη της προμήθειας κρισίμων μετάλλων τα οποία είναι καίριας σημασίας για την επίτευξή αυτής της ενεργειακής μετάβασης. Είναι σήμερα πλέον φανερό ότι η επίτευξη της παραγωγής, μετάδοσης, αποθήκευσης και κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα απαιτεί πολλά από αυτά τα κρίσιμα μέταλλα όπως π.χ τον χαλκό. Από την άλλη πλευρά, εάν οι τεχνολογίες ανάκτησης μετάλλων, και επεξεργασίας του κάθε είδους σκραπ δεν βελτιωθούν και μεγιστοποιηθούν, τότε το πρόβλημα θα είναι ακόμη μεγαλύτερο.
2. Η πρόκληση της κλιμάκωσης της πρωτογενούς προσφοράς
Οι προοπτικές μας για την ενεργειακή μετάβαση σε σχέση με τα κρίσιμα μέταλλα, συνδέονται με τις αδήριτες προδιαγραφές που θέτει η φύση και η τεχνολογία, και οι οποίες αναφέρονται στην αύξηση της προσφοράς μακροπρόθεσμα, συμπεριλαμβανομένων αρκετών βασικών παραγόντων όπως π.χ μεγάλοι χρόνοι διαρκείας κοιτασματολογικής και μεταλλευτικής έρευνας, ανάπτυξης ενός μεταλλείου και κατόπιν μεταλλουργικής επεξεργασίας έως την πρώτη παράδοση του τελικού προϊόντος. Περιλαμβάνει επίσης περιορισμένη αύξηση της ανάκτησης και χρήσης του σκραπ, χαμηλή διάθεση ανάληψης επενδυτικού κινδύνου και το κυριότερο μια αυξανόμενη κοινωνική και πολιτική αντίσταση στην ανάπτυξη νέων μεταλλευτικών έργων, της πρωτογενούς εξόρυξης, και απροθυμία των επενδυτών να χρηματοδοτήσουν επιταχυνόμενες επενδύσεις κεφαλαίου. Με βάση όλους αυτούς τους περιορισμούς, η βιομηχανία κρίσιμων μετάλλων υπολογίζεται ότι θα χρειαστεί να επενδύσει περίπου 0,5 τρισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα 20 χρόνια για να προμηθεύσει τα κρίσιμα μέταλλα τα οποία απαιτούνται για την μείωση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 2,5 °C.
Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος μηδενικών εκπομπών άνθρακα έως το 2050, οι απαιτήσεις κρίσιμων ορυκτών και μετάλλων τα οποία είναι απαραίτητα για τις τεχνολογίες καθαρής ενέργειας αυξάνονται έως και έξι φορές έως το 2050, με ιδιαίτερα υψηλή ανάπτυξη για κρίσιμα μέταλλα που σχετίζονται με τα ηλεκτρικά οχήματα, ανεμογεννήτριες και τα φωτοβολταϊκά.
Υπάρχει η εκτίμηση ότι για την επίτευξη του στόχου αυτού, απαιτούνται κεφαλαιουχικές δαπάνες για την πλήρη αλυσίδα ανακάλυψης-αξιολόγησης και εξόρυξης κρίσιμων ορυκτών και μετάλλων, περίπου 2 τρισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα 15 χρόνια. Εάν αυτό το κεφάλαιο δεν ευρεθεί και κινητοποιηθεί εγκαίρως, τότε δεν μπορεί να επιτευχθεί καμιά επιταχυνόμενη ενεργειακή μετάβαση.
Με τα σημερινά αλλά και μεσοπρόθεσμα δεδομένα θεωρούμε ότι ο στόχος της μείωσης της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1.5 ή 2ο C βασισμένη στα κρίσιμα ορυκτά και μέταλλα έως το 2050, ξεπερνά το οριακό σημείο της τεχνολογίας και της βιομηχανίας που διαθέτει σήμερα η ανθρωπότητα.
Συμπέρασμα
Αυτοί οι δύο παράγοντες είναι «ο ξενοδόχος» που δεν λογάριασαν ή υποτίμησαν οι κάθε είδους γραφειοκράτες και τεχνοκράτες ειδικοί επί των ενεργειακών, αλλά δυστυχώς και πολιτικοί τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στην Διεθνή Επιτροπή Ενέργειας!
Λίγα λόγια για τον Ομότιμο Καθηγητή Κων/νου. Θ. Παπαβασιλείου
1.Επαγγελματική-Υπηρεσιακή κατάσταση: Ομότιμος Καθηγητής στον Τομέα Οικονομικής Γεωλογίας & Γεωχημείας του Τμήματος Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών.
2.Επιστημονικη- Ευρύτερη Επαγγελματική Δραστηριότητα
- 1981-1989 : Γενικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) .
- 1982-1989 : Εθνικός εκπρόσωπος στην Συμβουλευτική επιτροπή CGC της 12ης Διεύθυνσης της Ε.Ο.Κ πού αφορά την Έρευνα και Τεχνολογία στον τομέα των πρώτων υλών και των νέων υλικών.
- 2002-2003: Μέλος της ομάδας εργασίας για θέματα γεωπολιτικής της ενέργειας που λειτούργησε στο Υπουργείο Εξωτερικών στα πλαίσια της Ελληνικής Προεδρίας στην Ε.Ε στο 1ο εξάμηνο του 2003
- Μεταξύ 2010-2013 ανέλαβε και πάλι τη θέση του Γενικού Διευθυντή του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ), ενώ από τον Φεβρουάριο του 2012-Μάρτιο 2013 άσκησε και τα καθήκοντα Προέδρου του Δ.Σ του Εθνικού Κέντρου Βιώσιμης και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΒΑΑ)
- 2012-Σήμερα:Μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων της Ε.Ε σχετικά με την Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τις ορυκτές πρώτες ύλες και την ενίσχυση της Κοινοτικής μεταλλευτικής βιομηχανίας(European Innovation Partnership on Raw Materials),και της ειδικής επιτροπής της Γ.Δ της Ε.Ε Enterprise&Industry για τις Σπάνιες Γαίες(ERECON)
Συγγραφέας πολλών επιστημονικών αλλά και γενικότερων άρθρων σχετικά με την έρευνα-αξιολόγηση των ορυκτών πόρων, για θέματα μεταλλευτικής βιομηχανίας, καθώς και για θέματα βιομηχανικής και ενεργειακής πολιτικής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου