Το μυστήριο με τα εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για τα ΥΚΩ της ΔΕΗ

Το ποσό που βλέπουμε στον λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος δίπλα από τη συντομογραφία «ΥΚΩ», καλύπτει το κόστος της ειδικής (χαμηλότερης) τιμολόγησης ορισμένων κατηγοριών καταναλωτών, όπως είναι οι κάτοικοι και οι επιχειρήσεις σε νησιά, οι πολύτεκνοι, οι δικαιούχοι κοινωνικού τιμολογίου (ΚΟΤ) κ.λπ.

Τι σημαίνει αυτό; Στην ουσία, επειδή πολλά νησιά δεν είναι συνδεδεμένα με το ηπειρωτικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρισμού (ακόμα και κάποια μεγάλα, όπως η Κρήτη και η Ρόδος), ηλεκτροδοτούνται με πανάκριβες μονάδες μαζούτ και ντίζελ (Διαβάστε το σχετικό άρθρο στο inside story). Για να έχουν τα ίδια τιμολόγια με την υπόλοιπη χώρα, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις που ζουν εκεί επιδοτούνται μέσω των ΥΚΩ, τις οποίες πληρώνουν όλοι οι άλλοι συνεπείς καταναλωτές.

Οι χρεώσεις για τις ΥΚΩ αποτελούν τα τελευταία χρόνια ολοένα και σημαντικότερο ποσοστό των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας. Ανήκουν στις περίφημες ρυθμιζόμενες χρεώσεις, που περιλαμβάνουν και το κόστος για τα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας και το ΕΤΜΕΑΡ. Τι είναι το ΕΤΜΕΑΡ (Ειδικό Τέλος Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων), μέσω του οποίου επιδοτούνται οι μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).

Η αινιγματική διαφορά στο ποσό για τις ΥΚΩ

Η διοίκηση της ΔΕΗ έσπευσε προ μηνών να μοιράσει φυλλάδιο στους πελάτες της, με το οποίο εξηγεί ότι πρέπει να λάβει αναδρομικά 735,09 εκατ. ευρώ, για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) που παρείχε την τετραετία 2012-2015. Αντιθέτως, η διοίκηση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ Η ιστοσελίδα) εκτιμά πως πρέπει να δοθούν 360 εκατ. ευρώ, χωρίς να εξηγεί από που προκύπτει η τεράστια διαφορά των 375 εκατ. ευρώ.

Οι δανειστές είχαν ζητήσει Στη σελίδα 41 του επικαιροποιημένου μνημονίου που υπέγραψε η κυβέρνηση το περασμένο καλοκαίρι από την κυβέρνηση και τη ΔΕΗ να λύσουν εντός του 2017 την εκκρεμότητα με τις συγκεκριμένες οφειλές του δημοσίου προς την επιχείρηση. Ο χρόνος όμως τελειώνει χωρίς να επέρχεται συμφωνία και χωρίς να έχει εξηγηθεί στους πολίτες, που θα κληθούν να πληρώσουν τα αναδρομικά ποσά που θα λάβει η ΔΕΗ, από πού προκύπτει η τεράστια διαφορά μεταξύ των υπολογισμών της ΡΑΕ και των απαιτήσεων που έχει εγείρει η διοίκησή της.

Τα στοιχεία του ρεπορτάζ που παραθέτουμε παρακάτω δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά με τους υπολογισμούς της ΔΕΗ –χωρίς η τελευταία να επιθυμεί να εξηγήσει με λεπτομέρεια τι έχει συμβεί. Προκύπτει, επίσης, πως το κόστος των ΥΚΩ παρέμεινε υψηλό τα τελευταία χρόνια παρά την πολύ μεγάλη πτώση των διεθνών τιμών των καυσίμων, που αποτελούν το συντριπτικό ποσοστό των δαπανών της ΔΕΗ για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (για την περίοδο 2012-2015, οι δαπάνες για καύσιμα ήταν το 72,6% του συνολικού κόστους των ΥΚΩ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της επιχείρησης).

Ελλιπείς ή καθόλου απαντήσεις και η θέση της κυβέρνησης

Το inside story απευθύνθηκε και στις δύο πλευρές προκειμένου να ζητήσει λεπτομέρειες για το συγκεκριμένο θέμα, χωρίς ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Φαίνεται πως την αλήθεια δεν πρέπει να τη γνωρίζουν οι πολίτες και πως είναι προνόμιο όσων την αποκρύπτουν.

Η διοίκηση της ΡΑΕ δεν δέχθηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας, παρά το γεγονός πως ενημερωθήκαμε από το γραφείο τύπου της ανεξάρτητης αρχής πως θα επικοινωνούσε μαζί μας ο πρόεδρος, Νίκος Μπουλαξής.

Ο κ. Μπουλαξής ουδέποτε επικοινώνησε, ενώ η πλευρά της ΔΕΗ μας έστειλε ένα κείμενο στελέχους της επιχείρησης, το οποίο επίσης δεν απαντά στα ερωτήματά μας. Το συγκεκριμένο κείμενο γράφτηκε ως απάντηση σε ένα άρθρο Γιατί η ΡΑΕ δεν δέχεται τα 735 εκατ. που ζητά η ΔΕΗ | Euro2day που δημοσιεύθηκε στις 26 Οκτωβρίου από το μέλος της Ολομέλειας της ΡΑΕ Νεκταρία Καρακατσάνη και αναφέρει ότι η ΔΕΗ «ως όφειλε, ενημέρωσε το επενδυτικό κοινό και την πελατειακή της βάση για το υπόψη ζήτημα με δελτία Τύπου και σχετική ενημέρωση μέσω των λογαριασμών κατανάλωσης. Μέχρι σήμερα οι παραπάνω αιτιάσεις δεν έχουν αξιολογηθεί και συνεκτιμηθεί από τις αρμόδιες Αρχές, ως θα αναμενόταν».

Όμως ούτε αυτό το κείμενο, ούτε το άρθρο της κυρίας Καρακατσάνη, το οποίο όπως αναφέρεται «αποτυπώνει προσωπικές απόψεις», εξηγούν αναλυτικά από πού προέκυψε η διαφορά των εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Στη ΔΕΗ πάντως θεωρούν πως η διαφορά είναι «πρωτίστως ζήτημα πλημμελούς εφαρμογής του κανονιστικού πλαισίου και δη ρυθμιστικών αποφάσεων της ίδιας της Αρχής [της ΡΑΕ], λανθασμένων μαθηματικών υπολογισμών, αλλά και ζήτημα παρερμηνείας υφιστάμενων ρυθμίσεων». Γι’ αυτό και η επιχείρηση «έχει επιφυλαχθεί για τη διεκδίκηση και διασφάλιση των νομίμων συμφερόντων της», μέσω προσφυγών.

Η κυβέρνηση από την πλευρά της τάσσεται με την ΡΑΕ, με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργο Σταθάκη να δηλώνει στις 9 Νοεμβρίου στον ραδιοφωνικό σταθμό 24/7 πως «τα συσσωρευμένα ΥΚΩ από τα προηγούμενα χρόνια, που δεν τα είχαν εκκαθαρίσει από το 2011 έως το 2015, είναι ένα πολύ μεγάλο ποσό, 350 εκατ. ευρώ». Ο ίδιος προσέθεσε πως «μόνη λύση για να μην έχουμε αυξήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ είναι να μεταφερθούν στον κρατικό προϋπολογισμό, κάνοντας χρήση μέρους του πλεονάσματος».

Και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, στην προχθεσινή του ανακοίνωση Διανομή μερίσματος 1,4 δισ. | Η Καθημερινή για το πλεόνασμα, είπε ότι στη ΔΕΗ θα δοθούν 360 εκατ. ευρώ (σ.σ. και όχι παραπάνω) για την κάλυψη του κόστους των ΥΚΩ. Με μία αινιγματική ανακοίνωση, η διοίκηση της ΔΕΗ δήλωνε χθες πως είναι ευχαριστημένη με τα 360 εκατ. ευρώ που λαμβάνει –χωρίς να αναιρεί τις απαιτήσεις της για τα 735,09 εκατ. ευρώ.

Το φυλλάδιο που έστειλε η ΔΕΗ

Η διοίκηση της ΔΕΗ, μετά τη δημοσιοποίηση Με δελτίο τύπου στις 25/04/2017 των απαιτήσεών της για ΥΚΩ, έστειλε μαζί με τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος ένα ξεχωριστό φυλλάδιο με τίτλο «Όλα στο φως». Με αυτό επιχειρούσε να εξηγήσει στους πελάτες της –που θα κληθούν να πληρώσουν το αναδρομικό κόστος των ΥΚΩ αν οι δανειστές δεν δεχθούν να χρηματοδοτηθεί πλήρως το ποσό από το πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού, όπως υπόσχεται ο κ. Σταθάκης– πώς προκύπτουν τα 735,09 εκατ. ευρώ.

Στο φυλλάδιο αναφερόταν πως το συνολικό κόστος της ΔΕΗ για τις ΥΚΩ την περίοδο 2012-2015 ανέρχονταν σε 3.229,7 εκατ. ευρώ, από τα οποία τα 2.890,2 εκατ. αφορούσαν στο κόστος των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών (ΜΔΝ). Σύμφωνα με το ίδιο φυλλάδιο, οι δαπάνες της ΔΕΗ για καύσιμα ανέρχονταν σε 2.345,4 εκατ. ευρώ. Επισημαινόταν, επίσης, πως έχουν πληρωθεί μέσω των λογαριασμών 2.494,6 εκατ. ευρώ και συνεπώς το δημόσιο πρέπει να καλύψει αναδρομικά 735,09 εκατ. ευρώ.

Τι αναφέρεται στο φυλλάδιο της ΔΕΗ «Όλα στο Φως» για το κόστος των ΥΚΩ (ποσά σε εκατ. ευρώ)
Έτος	Αντάλλαγμα ΔΕΗ*	Ποσά που τιμολογήθηκαν**	Διάφορα
2012	836,98	646,64	190,34
2013	879,92	619,27	260,65
2014	785,96	633	152,96
2015	726,84	595,7	131,14
Σύνολα	3.229,7	2.494,61	735,09
* Σύμφωνα με τις δαπάνες που δηλώνει πως έκανε η ΔΕΗ για τις ΥΚΩ
** Ποσά που τιμολογήθηκαν τον επόμενο χρόνο μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος για την κάλυψη δαπανών Από τους πίνακες που δημοσιοποίησε η ΔΕΗ μέσω του φυλλαδίου, εύκολα διαπιστώνει κάποιος πως τα καύσιμα παίζουν κυρίαρχο ρόλο στο κόστος των ΥΚΩ, αφού οι υπόλοιπες δαπάνες είναι εξαιρετικά περιορισμένες σε σχέση με αυτές για προμήθεια μαζούτ και ντίζελ. Πώς κατανέμεται το κόστος της ΔΕΗ για τις ΥΚΩ (σε εκατ. ευρώ) Κατηγορία Δαπάνη Ποσοστό(%) Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά 2.890,2 89,49 Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ) 161,4 5 Πολύτεκνοι 43,5 1,35 Διάφορα 134,6 4,16 Σύνολα 3.229,7 100 Πηγή: Φυλλάδιο «Όλα στο Φως» Από το ίδιο φυλλάδιο προκύπτει όμως, πως ενώ το κόστος των καυσίμων υποχώρησε σημαντικά την περίοδο 2012-2015, το κόστος των ΥΚΩ μειώθηκε πολύ λιγότερο. Για παράδειγμα, το μέσο κόστος του μαζούτ υποχώρησε σχεδόν 50% μεταξύ 2012 και 2015 (από τα 548,66 ευρώ ανά τόνο στα 272,67 ευρώ ανά τόνο), ενώ οι δαπάνες ΥΚΩ της ΔΕΗ ήταν 836,98 εκατ. ευρώ το 2012 και 762,84 εκατ. ευρώ. Αρκετοί αναρωτιούνται με ποια στρατηγική προμήθειας καυσίμων κινήθηκε η ΔΕΗ και κατάφερε να επωφεληθεί ελάχιστα από τη μεγάλη πτώση της τιμής των καυσίμων (γιατί πρόκειται για κατόρθωμα). Μία «άσκηση» του inside story για το κόστος ΥΚΩ της ΔΕΗ την περίοδο 2012-2015 Με βάση υπολογισμούς που έκαναν στελέχη της ενεργειακής αγοράς, που προσπαθούν να εξηγήσουν την τεράστια διαφορά μεταξύ των απαιτήσεων της ΔΕΗ και των υπολογισμών της ΡΑΕ, το inside story παρουσιάζει επτά πίνακες, όπου παίρνει τα στοιχεία για τη ζήτηση στα νησιά την περίοδο 2012-2015 (με βάση επίσημη παρουσίαση της ΔΕΗ) και υπολογίζει το κόστος καυσίμων με βάση και τη μέση απόδοση των μονάδων που λειτουργούν στα ΜΔΝ. Κατά σύμπτωση, οι υπολογισμοί οδηγούν στο ίδιο σχεδόν νούμερο με την απόφαση της ΡΑΕ, τα 360 εκατ. ευρώ. Το πρόβλημα είναι πως αν γίνουν οι ίδιοι υπολογισμοί με βάση τα στοιχεία που περιλαμβάνει η ΔΕΗ στο δικό της φυλλάδιο, προκύπτει πρόσθετο κόστος καυσίμων της τάξης των 300 εκατ. ευρώ για την επιχείρηση. Αυτό ακριβώς το επιπλέον κόστος φαίνεται πως καλείται να δικαιολογήσει η ΔΕΗ στη ρυθμιστική αρχή και ας μην το έχουν μέχρι σήμερα παραδεχθεί δημοσίως οι διοικήσεις των δύο πλευρών. Τα στοιχεία περιλαμβάνονται αναλυτικά στους πίνακες Γ1 έως Γ7. Γ1: Πώς καλύφθηκε η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά Θερμική Παραγωγή (σε GWh) Παραγωγή ΑΠΕ Γενικό Σύνολο Έτος Μαζούτ Ντίζελ Σύνολο 2012 3.798 914 4.712 874 5.586 2013 3.512 864 4.376 989 5.365 2014 3.583 937 4.520 912 5.432 2015 3.571 1.002 4.573 1.000 5.573 Πηγή: Παρουσίαση πρώην Γεν. Διευθυντή Παραγωγής της ΔΕΗ Γ. Κοπανάκη, Απρίλιος 2016 Γ2: Πόσα καύσιμα θα χρειάζονταν οι μονάδες της ΔΕΗ στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά για να καλύψουν τη ζήτηση του πίνακα Γ1 Έτος Μαζούτ (τόνοι) Ντίζελ (χιλιόλιτρα) 2012 910.528 229.392 2013 841.962 216.843 2014 858.984 235.164 2015 856.107 251.478 Σύνολο Τετραετίας 3.467.581 932.877 * Με βάση τη μέση ενεργειακή απόδοση των μονάδων της ΔΕΗ στα ΜΔΝ, που υπολογίζεται σε 0,4 για τις μονάδες ντίζελ και 0,37 για τις μονάδες μαζούτ Γ3: Πόσο θα κόστιζαν τα καύσιμα για τη λειτουργία των μονάδων στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά με βάση τον πίνακα Γ2 (ποσά σε εκατ. ευρώ) Έτος Μέσο Κόστος Μαζούτ (ευρώ/τόνο) Μέσο Κόστος Ντίζελ (ευρώ/τόνο) Ετήσιο Κόστος Μαζούτ Ετήσιο Κόστος Ντίζελ Συνολικό Ετήσιο Κόστος Καυσίμων ΕΦΚ Μαζούτ ΕΦΚ Ντίζελ Σύνολο ΕΦΚ 2012 548,66 639,3 499,57 146,65 646,22 34,6 75,7 110,3 2013 491,57 599,67 413,89 130,03 543,92 31,99 71,56 103,55 2014 459,94 556,52 395,08 130,87 525,95 32,64 77,6 110,24 2015 272,67 395,6 233,43 99,48 332,91 32,53 82,99 115,52 Σύνολο Τετραετίας 1.541,97 507,03 2.049 131,76 307,85 439,61 Σύμφωνα με το φυλλάδιο της ΔΕΗ το συνολικό κόστος καυσίμων κατά την ίδια περίοδο ήταν: 2.345,4 και ο φόρος πετρελαίου ήταν: 511,3 Γ4: Ποιες είναι οι άλλες ετήσιες επιβαρύνσεις της ΔΕΗ για ΥΚΩ* (εκατ. ευρώ) Έτος Δαπάνη 2012 93,25 2013 93,25 2014 93,25 2015 93,25 Σύνολο τετραετίας 373 *Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο, πολύτεκνοι κ.λπ. Γ5: Ποιο είναι τελικά το ετήσιο κόστος της ΔΕΗ για τις ΥΚΩ, αν αθροίσουμε τους Πίνακες Γ3 και Γ4 και τι αναφέρει το φυλλάδιο της ΔΕΗ (ποσά σε εκατ. ευρώ) Σύμφωνα με την «άσκηση» του inside story Σύμφωνα με το φυλλάδιο της ΔΕΗ Έτος Συνολικό Κόστος ΔΕΗ για ΥΚΩ Έτος Συνολικό Κόστος ΔΕΗ 2012 849,77 2012 836,98 2013 740,72 2013 879,92 2014 729,44 2014 785,96 2015 541,68 2015 726,84 Σύνολο Τετραετίας 2.861,61 Σύνολο Τετραετίας 3.229,7 Γ6: Πόσα έχει τιμολογήσει μέχρι σήμερα η ΔΕΗ για τις ΥΚΩ της περιόδου 2012-2015 (εκατ. ευρώ) Με βάση το φυλλάδιο έχουν τιμολογηθεί δαπάνες ΥΚΩ: 2.494,61 Γ7: Συμπεράσματα Πόσα πρέπει να λάβει αναδρομικά η ΔΕΗ με βάση την «άσκηση» του inside story 367 εκατ. ευρώ Δηλαδή όσα περίπου υπολόγισε και η ΡΑΕ! Πόσα πρέπει να λάβει με βάση τα στοιχεία του φυλλαδίου ΔΕΗ που υπολογίζει κόστος καυσίμων στα 2.345,4 εκατ. ευρώ 735,09 εκατ. ευρώ Δηλαδή όσα περίπου διεκδικεί η ΔΕΗ Τι λέει η ΡΑΕ Επίσημη θέση για τη διαφορά των 375 εκατ. ευρώ δεν έχει υπάρξει μέχρι σήμερα από τη ΡΑΕ. Στο άρθρο της κ. Καρακατσάνη αναφέρονται όμως μερικά ενδιαφέροντα σημεία. Αφού εξηγεί πως «είναι σύνθετο το να περιγράψουμε συνοπτικά πράξεις και ελέγχους λογιστικής φύσης, διατηρώντας όρους που θα είναι κατανοητοί στους καταναλωτές», το μέλος της Ολομέλειας της ΡΑΕ προσθέτει πως εξετάστηκαν τα στοιχεία της ΔΕΗ, αλλά «ιδιαίτερη έμφαση αποδόθηκε στα στοιχεία του αρμόδιου φορέα, του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Δικτύου (ΔΕΔΔΗΕ Η ιστοσελίδα), λόγω του ρόλου που ασκεί στα μη διασυνδεδεμένα νησιά». Επιπλέον, «ως γενική αρχή της προσέγγισής μας, αναγνωρίστηκαν οι δαπάνες εκείνες που ήταν απόλυτα τεκμηριωμένες και για τις οποίες ακολουθήθηκε με σαφή τρόπο η προβλεπόμενη διαδικασία». Μεταξύ των επισημάνσεων περιλαμβάνεται και η αναφορά σε «κάποιες ανισορροπίες μεταξύ χρεώσεων και πιστώσεων στοιχείων του κυκλοφορούντος ενεργητικού της ΔEH Παραγωγή, πιθανώς λόγω των απαιτήσεων του λογιστικού διαχωρισμού. Ενδεικτικά, μια ερμηνεία είναι ότι η παραλαβή υγρών καυσίμων μπορεί να γίνει σε πολλές εγκαταστάσεις, οι οποίες δεν είναι πάντα γνωστές εκ των προτέρων». Από τα συμφραζόμενα προκύπτει πως στη ΡΑΕ αξιοποίησαν τα στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ για τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά, ώστε να καταλάβουν και πόσο κόστισε για τη ΔΕΗ η παροχή των συγκεκριμένων ποσοτήτων, με βάση και την απόδοση των μονάδων που λειτουργούν στα νησιά. Όπως αναφέρεται και στο άρθρο της κ. Καρακατσάνη, το κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού διαφέρει από νησί σε νησί, ανάλογα με το καύσιμο, την αποδοτικότητα της μονάδας κ.λπ. Για το το 2016, «το πλήρες κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού κυμάνθηκε στα €146/MWh στην Κρήτη, στα €139/MWh στη Ρόδο, ενώ ανήλθε στα €1.354/MWh στα Αντικύθηρα. Αντιθέτως, στο διασυνδεδεμένο σύστημα, το κόστος προμήθειας ενέργειας είναι αισθητά χαμηλότερο, της τάξης των €60/MWh, καθώς το ενεργειακό μίγμα βασίζεται σε ένα φάσμα πηγών (λιγνίτης, φυσικό αέριο, νερά, ΑΠΕ, αλλά και εισαγωγές), σαφώς οικονομικότερο από καύσιμα όπως μαζούτ και diesel». Η εγκατεστημένη ισχύς της θερμικής παραγωγής στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά ανερχόταν στα τέλη του 2015 σε 1.784 MW, με το σημαντικότερο ποσοστό (45%, δηλαδή 813 MW) να αφορά την Κρήτη, 233 MW την Ρόδο και 738 MW τα υπόλοιπα νησιά. Οι μονάδες της ΔΕΗ στα ΜΔΝ –υπάρχουν τρεις τύποι, ατμοηλεκτρικές (με λέβητες), με μηχανές εσωτερικής καύσης (ΜΕΚ) και αεριοστρόβιλοι (Α/Σ)– χρησιμοποιούν ως καύσιμο κυρίως μαζούτ χαμηλού θείου καθώς και ντίζελ. Σημειώνεται πως η εξέλιξη της θερμικής παραγωγής τα τελευταία χρόνια έχει επηρεαστεί από την αύξηση της διείσδυσης (Διαβάστε το σχετικό άρθρο του inside story) των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). (Insidestory.gr)