Τα υπάρχοντα αντλησιοταμιευτικά της ΔΕΗ μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της θερμικής έξαρσης

1. Υπάρχοντα Αναστρέψιμα Συστήματα σε Υδροηλεκτρικά Έργα

Σήμερα στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα της Χώρας υπάρχουν  δύο σταθμοί άντλησης – ταμίευσης της ΔΕΗ, ο ένας βρίσκεται στο φράγμα της Σφηκιάς στον ποταμό Αλιάκμονα και ο άλλος στο φράγμα του Θησαυρού στον ποταμό Νέστο. Σε αυτούς τους σταθμούς είναι δυνατή η αντιστροφή της λειτουργίας των στροβίλων

και η χρήση τους ως αντλιών. Με αυτόν τον τρόπο αντλείται νερό από τους κατάντη ταμιευτήρες των Ασωμάτων και της Πλατανόβρυσης αντίστοιχα, κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας όπου μπορεί να υπάρχει περίσσεια ενέργειας λόγω της λειτουργίας των θερμοηλεκτρικών και της χαμηλής κατανάλωσης, ώστε να χρησιμοποιηθεί για να παραχθεί ενέργεια αιχμής την επόμενη ημέρα.

2. Συνδυασμός Αιολικών και Φωτοβολταϊκών με Υδροηλεκτρικά Έργα

  Η άντληση στα υδροηλεκτρικά έργα μπορεί να συντελέσει σημαντικά στην καλύτερη εκμετάλλευση της ισχύος τους, η οποία στα περισσότερα έργα είναι πλεονάζουσα, καθώς ο περιοριστικός παράγοντας για τη λειτουργία τους είναι οι υδρολογικές συνθήκες. Δεδομένου ότι η ενέργεια που θα χρησιμοποιηθεί για την άντληση θα είναι κυρίως αιολική και φωτοβολταϊκή ενέργεια που διαφορετικά δεν θα μπορούσε να ενταχθεί στο σύστημα, διότι θα διατάρασσε την ευστάθειά του, η εκμετάλλευσή της με αυτόν τον τρόπο, παρά τις αναπόφευκτες απώλειες (περίπου 30%), δίνει τη δυνατότητα να αυξηθεί σημαντικά η παραγωγή των υδροηλεκτρικών. Έτσι μέσω της άντλησης αίρεται σε ένα βαθμό ο περιορισμός που επιβάλλεται από την έλλειψη νερού και μπορούν πλέον τα υδροηλεκτρικά έργα να λειτουργήσουν όχι μόνο για την παραγωγή ενέργειας αιχμής αλλά και βάσης. Σύμφωνα με την αρχική εκτίμηση της ΡΑΕ για την εγκατάσταση 10.000 MW αιολικών και φωτοβολταϊκών έργων θα χρειαστεί αυτά να συνδυαστούν με 1.000 έως 2.000 MW υδροηλεκτρικών αντλησιοταμίευσης, πράγμα το οποίο προφανώς χρήζει σημαντικής περαιτέρω μελέτης. Επί του παρόντως υπάρχουν μόνο τα παραπάνω 700 MW αντλησιοταμίευσης της ΔΕΗ, ενώ έχουν προγραμματιστεί για το άμεσο μέλλον άλλα περίπου 800 MW, από μεγάλη ιδιωτική εταιρία (ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή) με 3 νέα έργα σε Αμφιλοχία και Κρήτη.

Ήδη έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή από τη ΔΕΗ υβριδικού υδροηλεκτρικού και αιολικού σταθμού στο σύστημα της Ικαρίας, ο οποίος στοχεύει στη συνδυασμένη εκμετάλλευση του αιολικού δυναμικού και του υδροδυναμικού του νησιού. Το έργο συνδυάζει ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 2,4 MW με το υδροηλεκτρικό έργο Κάτω Προεσπέρας, στο οποίο έχει εγκατασταθεί ισχύς 4,1 MW και αποθηκεύει το πλεόνασμα της αιολικής ενέργειας, στις ώρες χαμηλής ζήτησης, μέσω του υδροηλεκτρικού και το αποδίδει στο σύστημα στις ώρες αιχμής.

Σε μια πολύ πιο εκτεταμένη βέβαια μορφή, αυτή η συνδυασμένη λειτουργία αιολικών, φωτοβολταϊκών και υδροηλεκτρικών έργων μέσω αντλητικών συστημάτων επιδιώκεται να μελετηθεί για το Διασυνδεδεμένο Σύστημα, στο βαθμό που θα αυξηθεί σημαντικά η εγκατεστημένη ισχύς των αιολικών και φωτοβολταϊκών. 

Σε αυτό το πλαίσιο, διερευνήθηκε η δυνατότητα κατασκευής αναστρέψιμων συγκροτημάτων σε υπάρχοντες ταμιευτήρες υδροηλεκτρικών έργων τα οποία βρίσκονται σε σειρά και άρα διαθέτουν άνω και κάτω ταμιευτήρα και εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής. Έχει μελετηθεί  επίσης η δυνατότητα προσθήκης συγκροτήματος άντλησης και παραγωγής α) σε ήδη υπάρχοντες μεμονωμένους ταμιευτήρες υδροηλεκτρικών έργων της ΔΕΗ ή και β) σε μεγάλους ταμιευτήρες άλλων χρήσεων, σε συνδυασμό με δεύτερο νέο άνω ή κάτω ταμιευτήρα.

3. Υδροηλεκτρικά Έργα και παραγωγή από Αντλησιοταμίευση στην ΔΕΗ

Στη χώρα μας όμως όπως σε όλα τα θέματα πρωτοτυπούμε. Για να τα έχουμε καλά με τους φανατικούς πολέμιους των φραγμάτων, (ταλιμπάν της οικολογίας τους αποκαλέσαμε σε παλαιότερο άρθρο μας), αφήνουμε έργα στα οποία έχουμε επενδύσει δισεκατομμύρια ευρώ να περιμένουν το γύρισμα του κουμπιού για να λειτουργήσουν, όπως το έτοιμο έργο της Μεσοχώρας με τα 160 MW, ή ημιτελή όπως το έργο της Συκιάς, λόγω της 40χρονης εκκρεμότητας της εκτροπής του Αχελώου και κατά τα άλλα αναζητούμε τρόπους για να βγούμε από την κρίση...

Οι αυξημένες ανάγκες όμως για ορθολογική διαχείριση των υδατικών μας πόρων και για καθαρή, ανανεώσιμη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που προκύπτουν (και θα προκύψουν ακόμη περισσότερο στο μέλλον) στα πλαίσια της προσπάθειας για βιώσιμη ανάπτυξη και υπό την απειλή της κλιματικής αλλαγής, ενισχύουν το ρόλο και τη συνεισφορά των φραγμάτων στο παρόν και το μέλλον. Νέες ιδέες, νέες τεχνικές, με αυξημένο (σε σχέση με το παρελθόν) σεβασμό στο περιβάλλον και στις έννοιες τις βιωσιμότητας, θα καθορίσουν  το μέλλον και το ρόλο των φραγμάτων. Όσο περνάει ο καιρός, γίνεται επίσης εμφανής η ανάγκη κατασκευής φραγμάτων (και λιμνοδεξαμενών) προκειμένου να καταστεί εφικτή η αύξηση του ποσοστού  των αιολικών και των φωτοβολταϊκών έργων  στο ενεργειακό μίγμα, μέσω της δημιουργίας Υβριδικών Έργων (συνδυασμός αιολικών-φωτοβολταϊκών και υδροηλεκτρικών έργων, για τη ρύθμιση της παραγόμενης ενέργειας μέσω της αποθήκευσής της) με τη μορφή έργων αντλησιοταμίευσης.

Παρόλα αυτά και για λόγους που έχουν να κάνουν προφανώς με την διαμόρφωση της αγοράς της ηλεκτρικής ενέργειας στην χώρα μας (διαμόρφωση οριακής τιμής συστήματος, σταδιακή απομείωση του ρόλου των λιγνιτικών μονάδων, αύξηση του ρόλου του φυσικού αερίου και των εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας κλπ), την τελευταία δεκαετία σχεδόν (από το 2013) έχει ελαχιστοποιηθεί η χρήση των δύο παραπάνω αντλησιοταμιευτικών έργων της ΔΕΗ. Έτσι ενώ το 2008 είχαν παραχθεί 840 GWh ηλεκτρικής ενέργειας από αντλησιοταμίευση, το 2013 παρήχθησαν μόλις 35 GWh !!!

Τις τελευταίες ημέρες όμως και λόγω του καύσωνα, όπως μας ενημέρωσαν οι αρμόδιοι της λειτουργίας των Υδροηλεκτρικών Έργων της ΔΕΗ, έχει διπλασιαστεί σχεδόν (από 10.000 MWh την Τετάρτη σε 20.000 MWh την Πέμπτη) η απαίτηση διάθεσης υδροηλεκτρικής ενέργειας για να καλυφθεί η απότομη αύξηση της ζήτησης Ισχύος, λόγω κλιματιστικών προφανώς. Η εξάντληση όμως των αποθεμάτων νερού των ταμιευτήρων των Υδροηλεκτρικών Έργων της ΔΕΗ τόσο νωρίς (άσε που δεν ήταν ιδιαίτερη υγρή η φετινή χρονιά στα βόρεια και βορειανατολικά της χώρας...), δεν θα ήταν καθόλου συνετή ενέργεια, έχουμε ακόμη το καλοκαίρι μπροστά μας.

Επιβάλλεται λοιπόν η άμεση ενεργοποίηση των δύο αντλησιοταμιευτικών έργων της ΔΕΗ (Θησαυρός στα βορειανατολικά, Σφηκιά στα βορειοδυτικά) με κάθε τρόπο, για την μεσοπρόθεσμη ασφάλεια του Συστήματος. Λιγνιτικά δόξα τω Θεώ υπάρχουν ακόμη για να λειτουργήσουν την νύχτα και ο Θησαυρός είναι επίσης σχετικά κοντά στα πυρηνικά της Βουλγαρίας για φτηνή ενέργεια άντλησης (αυτός ήταν άλλωστε και ένας από του κύριους λόγους μετατροπής του υπόψη έργου σε αναστρέψιμο, πριν από 35 χρόνια περίπου...).

* Ο Δρ. Ιωάννης Π. Στεφανάκος είναι τ. Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ 

       (Dipl. NTUA, DIC, MSc, MBA, PhD) Civil/Hydraulic Engineer

του Ιωάννη Π. Στεφανάκου 

 energypress.gr